Bu çalışmada farklı tarım ürünlerinin zekât nisabları çağdaş ölçü birimleriyle belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma neticesinde elde edilen sonuçları şu şekilde özetlemek mümkündür:
- Her ne kadar bazı fakihler zekât nisabının ağırlık ölçü birimlerine göre tespitini isabetli görmüyorsa da kanaatimizce tarım ürünlerinin nisabı yaygın örf de dikkate alınarak günümüz ağırlık birimlerine göre yeniden belirlenmelidir. Çünkü günümüzde tarım ürünlerinin miktarları ağırlık ölçü birimlerine göre belirlenmektedir. Bu sebeple çalışmamızda farklı tarım ürünlerin zekât nisabları günümüz ağırlık ölçü birimlerine göre tespit edilmeye çalışılmıştır.
- Bazı fakihler ve fetva kurulları günümüz ağırlık birimlerine göre sadece buğdayın zekât nisabını belirlemiş, bu nisab miktarının diğer ürünler için de geçerli olduğunu söylemişlerdir. Her ürünün ağırlık biriminde karşılığı değiştiğinden dolayı buğday için belirlenen nisab miktarını tüm ürünler için geçerli kılmanın uygun olmadığı görülmüş, her ürünün zekât nisabı ayrı ayrı tespit edilmiştir.
- Müd, sâ‘ ve veskin günümüz ölçü birimlerindeki karşılıklarının orta büyüklükteki avuçların aldığı buğdaydan hareketle tespit edileceği yönündeki görüş değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu görüş esas alınarak zekât nisabı tespit etmek amacıyla 31 kişiyle deney yapılmış, avuçlarının ne kadar ağırlıkta buğday aldığı tespit edilmiş ve bunların ortalaması alınmıştır. Bu ölçü birimi esas alınarak sâ‘ ve veskin karşılıkları da belirlenmiştir. Aynı zamanda diğer ürünlerin zekât nisabları tespit edilmeye çalışılmıştır. Yaptığımız incelemeler sonucunda bu yöntemden hareketle zekât nisabı belirlemenin isabetli olmadığı sonucuna varılmıştır.
- Müd, sâ‘ ve veskin ne kadar rıtla eşit olduğu hususunda Hanefiler ve cumhurun ihtilafına değinilmiş, delillerinin daha kuvvetli görülmesi sebebiyle cumhurun görüşü tercih edilmiştir.
- Cumhura göre tarım ürünlerinin zekât nisabını ağırlık ölçü birimlerine göre belirlemeye çalışan çağdaş fakihlerin, Necmeddin el-Kürdî veya Karadâvî’nin görüşünü benimsedikleri görülmüştür. Çalışmamızda her iki görüşe göre de tarım ürünlerinin zekât nisabları belirlenmiştir. Aynı zamanda, bu görüşlere göre dirhem, dinar, rıtl, müd, sâ‘ ve veskin günümüz ölçü birimlerinde karşılıkları tespit edilmiş ve tablo halinde sunulmuştur. Dirhemin ağırlık birimindeki karşılığından hareketle tespitte bulunan Necmeddin el-Kürdî’nin görüşü delilleri daha kuvvetli olduğu için tercih edilmiştir.
- Bu çalışmada Hanefilerin görüşlerinden hareketle de eski ölçü birimlerinin gram karşılıkları belirlenmiştir. Aynı zamanda tarım ürünlerinin zekât nisabı tespit edilmiştir. Fakihlerin çoğunluğunun vardıkları sonuçlarla aralarında önemli farkların olduğu gözlemlenmiştir.
- Vesk ile ölçülemeyen ürünlerin zekât nisabları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede önce vesk ile ölçülemeyen ürünler tespit edilmiştir. Pamuk, şeker pancarı ve bal gibi ürünlerin vesk ile ölçülmedikleri belirtilmiştir. Ayrıca yaş meyve ve sebzelerin veskle ölçülmedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu ürünlerin nisablarının değerleri üzerinden belirleneceği yönündeki Ebu Yusuf’un görüşü tercih edilmiş, ancak değeri orta seviyede olan ürünün esas alınmasının daha isabetli olacağı kanaatine varılmıştır.
- Ölçümler, Toprak Mahsulleri Ofisi laboratuvarında ve kuruyemişçilerde hassas terazilerle yapılmıştır. Ölçümü yapılan ürünün cinsi, yöresi, ürünün hasattan sonraki bekleme süresi, kullanılan ölçü aletlerinin hassaslık dereceleri gibi birçok faktör ölçümlerin sıhhatini etkileyecektir. Yaptığımız çalışmalar bu alan için ilklerden olması itibariyle önemlidir; ancak bu konuda daha geniş zaman ve mekanlı ölçümlerin yapılmasında fayda görülmektedir.
Kaynak: darulfunun ilahiyat