KÜRESEL SERVET EŞİTSİZLİĞİ: PİYASA VEYA DEVLET EKSENLİ ÇÖZÜMDE İSLAM EKONOMİSİNİN KONUMU

Doç. Dr. Mahmut BİLEN

Türkiye İslam İktisadı Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Şubat 2016, ss.17-35.

Özet

 Sosyal veya refah devleti denilen yapı, devletin ekonomideki payının 100 yıllık zaman periyodunda çoğu gelişmiş ülkede dört kattan daha fazla artmasına neden olmuştur. Gelir ve servet dağılımı sorununa çözüm için yola çıkan devlet, bu soruna dikkate değer düzeyde çözüm bulamadığı gibi, yüksek kamu borç sorunu ile karşı karşıya kalmıştır. Devlet eksenli sosyal adalet arayışları yirminci yüzyılın sonlarına gelindiğinde refah devletinin krizi veya devletin mali krizi olarak ifade edilen kavramlarla anılır hale gelmiştir. Bu soruna çözüm için piyasa eksenli ve ekonomik büyümeyi referans gösteren liberal teorinin uygulama alanı bulduğu 1980 sonrası uygulanan ekonomik politikalar, bu soruna çözüm olamadığı gibi eşitsizliğin daha da büyümesine neden olmuştur. Tam da bu aşamada acaba İslam iktisadının bu konuya yönelik kurumlarının ve uygulamalarının insanlığın karşı karşıya kaldığı bu soruna çözüm bulma olanaklarının neler olabileceği bu bildiride tartışılacaktır. Refah devletinin sosyal transfer uygulamalarının asimetrik bilgi sorunundan kaynaklanan etkinsizliğine karşı, “yardıma önce yakınından başlanmasını” öneren İslam iktisat modelinin eşitsizliği azaltmak için servet üzerinden ödenmesi gereken zekat uygulamasının başarı şansının ne kadar olabileceği analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Sosyal devlet, servet eşitsizliği ve zekât