Gayri Safi Milli Hasıla ve Gayri Sayfi Yurtiçi Hasıla Nedir?
GSYİH(Gayri Safi Yurtiçi Milli Hasıla) kısaca, bir ülkede 1 yıl içinde üretilen mal ve hizmetler cari fiyatlar cinsinden (piyasa fiyatı) parasal değerleri toplamıdır.
GSMH(Gayri Safi Milli Hasıla), bir ülkenin sahip olduğu üretim faktörlerinin bir yıl içerisinde ürettiği nihai mal ve hizmetlerinin cari fiyatlar cinsinden parasal değeri toplamıdır. GSMH, GSYİH ve yurt dışı gelirlerin toplamından elde edilir.
GSMH= GSYİH + Net Faktör Geliri
Net Faktör Geliri(NFG): Bir ülkenin sahip olduğu üretim faktörlerinin yurtdışı gelirlerinden yabancıların yurt içinde elde ettikleri gelirlerinin çıkarılmasıyla bulunan büyüklüktür.
- NFG Pozitif ise GSMH> GSYİH
- NFG Negatif ise GSMH< GSYİH
Nominal ve Reel GSYİH – GSMH
Reel GSMH – GSMH Bir ekonomide nihai anlamda üretilen mal ve hizmetlerinin bir “başlangıç yılı” ya da “baz” yılı fiyatlarıyla dikkate alınarak hesaplanan büyüklüklerdir. Bu büyüklüklerin hesaplanmasındaki amaç ülkenin gelir büyüklüklerinin enflasyon arındırılmasıdır. Kısaca, Nominal büyüklüklerden enflasyonun çıkarılması reel büyüklükleri verecektir.
GSYİH Dahil Edilen Unsurlar
- Nihai mal ve hizmetler dikkate alınır.
- Hesaplanan mal ve hizmetler o yıl içerisinde üretilmiş olmalıdır.
- Üretilen mal ve hizmetler piyasada alış satışa konu olmalıdır.
GSYİH Dahil Edilmeyen Unsurlar
- Ara mal, yarı mamül, ham maddeler dahil edilmezler.
- İkinci el mallar. O yılın GSYİH dahil edilmezler.
- Tamamıyla finansal nitelikli işlemlerdir.
- Tahvil, senet, bono
- Ev kadınlarının yaptığı işler
- Transfer ve faiz ödemeleri
- Kayıt dışı ekonomi
GSYİH’nın Hesaplanması
GSYİH üç şekilde hesaplanmaktadır;
1. Harcama Yönünden
GSYİH= C+I+G+ (X-M)
C (Tüketim): Mal ve hizmetlere yapılan harcamalardır. Tüketim harcamaları tüketicilerin mal ve hizmetlere yaptığı harcamaları ifade eder. Tüketicilerin yeni konut alımı için yaptığı harcamalar yatırım harcaması olarak kabul edilir ve tüketim harcamalarında yer almaz.
I (Yatırım): Firmaların sabit sermaye stoklarına yaptığı ilavelerle stoklara yaptığı ilaveler ve tüketicilerin yeni konut alımı için yaptığı harcamalar “yatırım harcaması” olarak adlandırılır.
G (Kamu Harcamaları): Devletin mal ve hizmet üretimini gerçekleştirebilmek için yaptığı harcamalara kamu harcamaları denir. Devletin yaptığı karşılıksız ödemeler (Transfer ve faiz ödemeleri) kamu harcamaları içerisinde yer almaz.
X (İhracat): Bir ülkenin diğer ülkelere sattığı mal ve hizmetleri ifade eder.
M (İthalat): Bir ülkenin diğer ülkeden aldığı mal ve hizmetleri ifade eder.
X-M= Net ihracat negatif ise ithalat büyüktür. Pozitifse ihracat daha fazladır.
2. Üretim ya da Kayma Değer Yönünden GSYİH
Bir ekonomide farklı sektörlerin ürettikleri mal ve hizmetlerin parasal değerlerinin toplanması ya da bir üretim sürecinin her aşamasında yaratılan katma değerlerinin toplanmasıyla elde edilir.
3. Gelir Yönünden GSYİH
Bir ekonomide elde edilen üretim faktörleri gelirlerinin toplamıyla ifade esilen GSYİH değeridir.
GSYİH: Ücret + faiz + Rant+ Kar+ Amortisman + Dolaylı Vergiler
GSYİH Deflatörü
Ülke sınırları içerisinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin dikkate alınacağı enflasyon ölçüm yöntemidir. (Ekonomide ölçülen malların hepsine göre enflasyon ölçülür.)
GSYİH Deflatörü= Nomanal GSYİH/Reel GSYİH .100
GSYİH Açığı
Potansiyel (Doğal GSYİH): Bir ekonominin tam istihtam düzeyindeki GSYİH ifade eder.
Fiili (Reel GSYİH): Bir ekonominin gerçekte gerçekleştirdiği GSYİH’yı ifade eder.
Doğal İşsizlik: Bir ekonominin tam istihdam düzeyinde ortaya çıkan friksiyonel ve yapısal işsizlik toplamına eşit olan işsizlik oranıdır.
Kaynak: ekonomihukuk.com