Günümüzde çiftçilerin tarımsal girdileri temin etmek için ihtiyaç duyduğu finansmanı geleneksel banka kredilerinden daha farklı yollarla karşılayan finansal teknoloji kuruluşları ortaya çıkmaktadır. Agri-Fintech kuruluşları olarak adlandırılan bu şirketler; dijital bankacılık teknolojileri, mobil uygulamalar, açık bankacılık hizmetleri, bulut tabanlı kaynak yönetim teknolojileri ve blok zincir tabanlı akıllı kontratları kullanarak geleneksel finansman kuruluşlarından farklılaşmaktadır…
Tarım Finansmanında Yaşanan Temel Sorunlar ve Faizsiz Finansman Araçları
Günümüzde tarımda geleneksel finansman yöntemleri kullanılmakla birlikte tarım finansmanına yönelik çeşitli alternatif arayışları devam etmektedir. Bu noktada İslami finansman araçları özellikle dini hassasiyete sahip tarım üreticilerine finansman sağlama noktasında önemli bir alternatif oluşturmaktadır. İslami finansman yöntemleri yapıları itibariyle tarım finansmanına uygundur. Tarım finansmanında mudârebe, müşâreke, murabaha, icâre, istisna, selem ve sukuk gibi İslami finansman yöntemleri kullanılabilir.
Tarımda Finansal Teknolojinin Kullanımı ve TARFIN Örneği
Finteklerin çeşitli avantajları bulunmaktadır. Fintekler; faiz oranı, kâr marjı, risk analizi gibi faaliyetleri kendileri belirlediğinden bankaların ulaşamadığı müşterilere ve firmalara ulaşarak finans sektörünün gelişimine katkı sağlamaktadır. Daha şeffaf, ulaşılabilir, inovatif ürün, hizmet ve modeller sunmakta, daha düşük maliyetlerle fiyat avantajı sunabilmektedir. Müşteri deneyimine daha fazla odaklanarak zamandan tasarruf sağlayabilirler (Demirdöğen, 2020, s. 63; Erden ve Topal, 2021, s. 74).
Tarımsal fintek girişimi olarak yola çıkan Tarfin çiftçilerin gübre, tohum ve yem gibi çeşitli tarımsal girdilere, uygun fiyatla ulaşmasını hedeflemekte ve ürün grubuna göre değişiklik gösteren hasatta ödeme imkânı sunmaktadır. Tarfin, geleneksel bankaların sunduğu kredi imkânlarından farklı olarak çiftçilere, bankaya gitmeden veya herhangi bir kefalet veya ipotek işlemi yapmadan internet aracılığıyla veya mobil uygulama üzerinden çiftçinin finansmana erişmesine imkân sağlamaktadır.
Tarfin’in çalışma sistemi, çoğunlukla mobil uygulama üzerinden gerçekleşmektedir. Çiftçiler akıllı telefonlarına indirdikleri mobil uygulama üzerinden finansman talebini Tarfin’e iletebilmektedir. Mobil uygulama dışında Tarfin’in anlaşmalı oldukları satış noktaları veya çiftçi destek hattından başvurularını yapabilmektedir. Satın almak istedikleri tarımsal girdileri Tarfin’e ilettikten sonra yapay zekâ sistemine dayalı olan bir kredi skorlama sistemi arka planda çalışmakta ve üç dakika içerisinde finansman başvurusu sonuçlanmaktadır. Finansman başvurusu onaylanırsa çiftçi en yakın satış noktasına giderek arzu ettiği ürünleri satın alıp hasat tarihinde ödeme imkânından yararlanmaktadır (Tarfin Yetkilisi). Tarfin bu tür bir iş modelinin sağlamış olduğu kolaylığı katılımcı şu şekilde ifade etmektedir:
“Biz burada ne yapmış oluyoruz aslında çiftçimize senet karşılığında hasatta geri ödeme imkânı sunuyoruz. İpoteğimiz yok. Başka herhangi ek bir belge talebimiz yok. Aslında senet dışında hiçbir şeye gerek yok. Biz de aslında çiftçilerimizin bu aldıkları ürünlerin bayimize ödemesini yapıyoruz gibi düşünebilirsiniz. Aslında sistem bu şekilde ilerliyor.”
Sonuç
Çiftçilerin finansman imkânlarını geliştirme konusunda ciddi alternatiflerden birisi de fintek şirketleridir. Fintek şirketleri; şehir merkezinden uzak kırsal bölgelerde yaşayan, bankaların erişemediği veyahut faizli olduğu için bankaları kullanmayan çiftçilere ulaşma noktasında büyük imkânlar sunma potansiyeline sahiptir. Günümüzde finansı ve teknolojiyi bir araya getiren ve tarım sektöründe faaliyet gösteren fintek şirketlerinin sayısı artmaktadır. Tarımsal faaliyetlerde çiftçilerin ihtiyaç duydukları çeşitli tarım girdilerini gerek bayiler üzerinden gerekse mobil uygulama üzerinden farklı fiyat alternatifleriyle karşılaştırıp hasat ödemeli vade imkânlarıyla kolaylık sağlayan Tarfin bir fintek şirketi olarak ön plana çıkmaktadır. Tarfin’i önemli kılan bir başka husus da çiftçi-satış bayisi ve Tarfin’in taraflarını oluşturduğu murabaha finansman modeliyle İslami finans alanında faaliyet göstermesidir. Bu model ile çiftçiler, Tarfin’den ürünleri faize bulaşmadan temin edebilmektedirler. İslami finansman yöntemlerinin tarım sektöründe de kullanımının yaygınlaşması, Tarfin gibi teknolojinin gücünü kullanan fintek şirketlerinin çoğalması ülkemizdeki tarım sektörünün gelişimi ve İslami finans ekosisteminin büyüme göstermesi açısından önemli bir konu haline gelmektedir.
Bu çalışmada Tarfin’in hizmetleri detaylı biçimde keşfedilmeye çalışılmış ve İslami finans perspektifinden değerlendirilmiştir. Tarfin’in finansman kullandırma tarafında kullandığı murabaha modelinde İslam hukuku açısından bir mahzur görülmemiştir. Tarfin’in fon bulma tarafında sermaye piyasası ürünlerini etkin biçimde kullandığı görülmüştür. Periyodik olarak ihraç ettiği VDMK’ların yanında İslami finansa uygunluk belgesi aldıktan sonra vekalet sukuk ihraç ettiği görülmüştür. Vekalet sukuk ihraçlarında tali meseleler dışında İslam hukuku açısından önemli bir problem görülmezken, VDMK ihraçlarının İslam hukuku açısından oldukça mahzurlu olduğu görülmüştür. Şirketin İslami finans uygunluk belgesi aldıktan sonra da VDMK ihraçlarına devam etmesi, İslami finans ilkeleriyle bağdaşmamaktadır.
Kaynak: Dergi Park