Blockchain bir veri kayıt sistemidir. İnsanların mağara duvarlarına resim çizmesinden bu yana gelişen ve 21. yy.da veri kayıt çözümü sunan bir teknolojik devrimdir. Artık evrensel olarak kabul gören; sahiplik, ticari ilişkiler ve kişisel kimliklerin güvenli bir şekilde kaydının tutulduğu bir sisteme ihtiyacımız vardı. İnsanların güvenli bir şekilde eriştiği ve kayıt yapısının korunduğu bir sistem olarak Blockchain bugünlerde oldukça karşımıza çıkmaktadır.

Blockchain Nedir Ne Değildir ?

• Blockchain (blok zincir) herkese açık, şeffaf, merkezi bir yapıya sahip olmayan, zaman damgası bulunan küresel bir veri tabanıdır.
• Sadece finans değil merkezi otorite olmaksızın, güvenilir bir aracıya ihtiyaç duyulan tüm hizmetlerde kullanılabilir.
• Blok zincir yapısı tek bir bilgisayara bağlı olmadığı ve üç bilgisayarlarda birbirine bağımsız olarak saklandığından sorunlara karşı dirençlidir.
• Blok zincir ile sağlık, kültür, bilim ve sanat gibi tüm alanlarda servisler geliştirilebilir.
• Bölgesel veya ülke genelinde demokratik seçimler, referandumlar yapılabilir. Bu işlemler sırasında oylamalar şeffaf ancak seçime katılanların kimlikleri gizli kalacaktır.
• Aynı güven temeli üzerinde tapu, noter, borsalar hatta evliliğe kadar pek çok hizmet bu teknoloji üzerinden sunulabilir.

İslami Finans’ta Blockchain

İnsanlar, finansal işlerini hallederken aracılara, özellikle büyük merkezi kuruluşlara bağımlı kalıyor. İslam iktisadînın ve İslami finansın çözmesi gereken geleneksel finans işlerinin tıkandığı noktalardan biri de uluslararası ya da yerel merkezi kurumlardır. Bunların başında BDDK, Merkez Bankası, uluslararası finansal düzenleyiciler gelmektedir. Belirli ellerde olan standartlarda bir çok kısıtlamaları da beraberinde getirmektedir.

Örnek verecek olursak; IBAN ve SWIFT sistemi gibi standartlar ihtiyaçların görülmesine yardımcı olduğu gibi bazı noktalarda da sınırlamalar getiriyor. İran, Fas, Libya, Cezayir ve Sudan bu standartlara dahil değil. Bunun sebebi status quo’ya boyun eğmediklerinden ya da uluslararası finansal sisteme girmek istememelerinden kaynaklanıyor olabilir. (Ambargolar, komplo teorileri..) Bu ülkeler belirli bir bedel karşılığında uluslararası finansal sisteme meydan okuyor.

Blockchain Bize Neyi Vaat Ediyor?

Blokchain sistemi, tekelleşmiş finansal kontrol mekanizmaları karşısında ortaya çıkan status Quo ya karşı meydanda. Blockchain sayesinde veriler belirli bir merkezin elinde bırakılmaktansa dağıtık bir yapıyla muhafaza ediliyor. Blockchain ile oluşturulan akıllı sözleşmeler ihtiva ettiği aracı kuruma başvurmadan bilgisayarda oluşturulan kripto kod sistemi ile kişiler arasında güvenli bir şekilde doğrulayarak aktarabiliyor. Bunun sayesinde kripto paralar da olduğu gibi kişiler herhangi bir aracıya başvurmadan bu işlemi gerçekleştirebiliyor.

Bu durum İslam iktisadî ve finans açısından düşünüldüğünde batının elinde tuttuğu finansal kırbaçla faize dayalı bankacılık sistemine ve ambargo dayatmalarına karşı düzenlenecek bir sistem olarak görünüyor. Blockchain ile oluşturulabilecek bir para sistemi ve bununla birlikte gerçekleştirilecek para transferi mekanizmasının İslam iktisadînın öngördüğü finansal düzeni hakim olan sisteme başvurmadan gayet mümkün kılabilir.

İslam perspektifinde oluşturulacak olan bir kripto para ağı ile IBAN ve SWIFT gibi sistemler saf dışı bırakılarak ticari ilişkilerde ambargoya takılan Müslüman ülkelerle ticari ilişkilerde bulunabilir ve İslam alemi için de parasal birlik sağlayabiliriz. Blockchain sistemi ile oluşturulan akıllı sözleşmelerde finansal işlemler, para transferleri gibi finansal faaliyetler yolsuzluğa, herhangi bir suistimale ve müdahaleye yer bırakmadan gerçekleşebilir.

İslami Finans’ta Blockchain Örnekleri

• Emirates İslam, blok zincirini (blockchain) test eden ilk İslam bankasıydı.:Banka, 2017 yılı başında teknolojiyi çek bazlı ödeme süreçlerine entegre etti. Bu onların özgünlüğünü güçlendirdi ve dolandırıcılık potansiyelini en aza indirdi.
• BAE merkezli Al Hilal Bankası , Abu Dabi Küresel Piyasa Finansman merkezindeki blok zincirinde sukuk  işlemlerini tamamlayan ilk İslam Bankası oldu.
• Ethereum blok zincirine dayanan sistem, Dubai’nin kuluçkalanan fintech girişimi, Jibrel Network tarafından geliştirilmiştir. Bu şirket, Ethereum blok zincirinde standart ERC-20 tokenleri olarak, para birimleri, hisse senetleri, emtialar ve diğer finansal varlıklar sağlamaktadır.
• Al Hilal Bank CEO’su Alex Coelho, “Akıllı blok zinciri İslami sukuk” u başlatan ilk banka olmaktan gurur duyuyoruz ”dedi. Blockchain’in “maliyet verimliliği, sağlam Şeriat-uyumluluğu ve yeni fırsatların kilidini açması”na vurgu yaptı.
• Özel Sektörün Geliştirilmesi için İslam Şirketi (ICD), ilk olarak  akıllı sözleşmeler ve İslami Finansman için blok zincirine dayalı diğer yenilikler konusunda kripto para girişimleri ile işbirliği yaptı.
• IDB’nin İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü ayrıca Şeriat’a uygun finansal ürünler oluşturmak için blok zincirine dayalı akıllı sözleşmeler konusunda fintech firmaları: Riyad’dan Ateon ve Dubai’den SettleMint ile çalışıyor. Amaç, İslami finans kurumları için tüm sözleşme sürecini otomatikleştirmek.
• dApp uygulaması ile helal sertifikası
  Blockchain, helal sertifikaları daha basit hale getirebilir. POCertify, helal sertifikası yayınlamak için akıllı sözleşme teknolojisi kullanıyor. İslami finans teknolojisi konusunda uzmanlaşmış kurucu Shabeer Shaik Abdurahaman, “İslami ilkelerle birlikte Blockchain teknolojisi, Helal Sertifikasını PDF formatında dijital olarak şifreleyecek ve blok zincirindeki Helal Sertifikasını doğrulayacak” diye açıklıyor.

İslam ülkelerinde para daha çok finansal araçtan çıkıp, sosyal bir araç olarak görülüyor. İslam iktisadında önemli noktalarından biri de serveti verimli bir şekilde dağıtmaktır. Blockchain teknolojisi bu bağlamda önemli bir rol oynayabilir.

Blockchainde var olan akıllı sözleşmeler İslami bankacılık sürecini düzene sokar bununla birlikte maliyet düşer ve hileli riskler de ortadan kalkmış olur. Bitcoin ya da diğer kripto paralarla borç alma ya da borç verme gibi durumlar şeriat yasalarına uygun hale getirilebilir.

Blockchain aslında İslami bankacılıkta gerekli tüm süreci geliştirebilme imkanı sağlıyor. Bu sistem uygulandığında İslami bankacılığın dünya çapında benimsenmesi sağlanabilir.

Kaynak: Katılım Bülteni