Manchester Üniversitesi’nden bir ekip tarafından yönetilen bir grup araştırmacı, ‘temel ekonomi’ kavramına odaklanan ekonomik düşünce ve kalkınma politikasına yeni radikal bir yaklaşım geliştirmektedirler. Temel Ekonomi Gündelik Hayatın Altyapısı kitabı bu kavramı açıklamakta ve bu kavramın kamu politikası için değerini ölçmektedir.
Temel ekonomi (TE), gelirleri ve konumları ne olursa olsun, tüm vatandaşlar için medeni yaşamın temel gereksinimlerini ifade eder. Ayrıca bu, su, elektrik, bireysel bankacılık vb. için borular, kablolar ve kamu dağıtım sistemleri gibi ‘maddi altyapıyı’ ve eğitim, sağlık, bakım ve gelirin sürdürülmesi gibi ‘tasarruf hizmetlerini’ içermektedir.
Ortodoks düşünce, yüksek teknolojinin, bilgi temelli endüstrilerin ve mülkün yenilenmesinin GSYİH’deki artışa katkısı üzerine kuruludur ve sadece dar bir ilerleme ölçüsü sunar. Ancak, GSYİH’’deki büyüme, birçok hane halkı için yaşam standartlarında artışa yol açmamaktadır.
Kitap, ekonomiyi teorileştirmenin ve ölçmenin konvansiyonel yollarının TE’yi görünmez hale getirdiğini ve katkısını göz ardı ettiğini öne sürüyor. Ortodoks düşünce, yüksek teknolojinin, bilgi temelli endüstrilerin ve mülkün yenilenmesinin GSYİH’deki artışa katkısı üzerine kuruludur ve sadece dar bir ilerleme ölçüsü sunar. Ancak, GSYİH’’deki büyüme, birçok hane halkı için yaşam standartlarında artışa yol açmamaktadır. Yazar temel ekonomiye odaklanmanın birkaç avantajını göz önünde bulundurmamızı istemektedir. İlk olarak, özel hizmetlere sınırlı erişimi olanların refahı açısından çok önemlidir. İkincisi, sosyal hizmet hane halkı tüketiminin temelini oluşturur—bir akıllık telefon düzenlenmiş bir mobil ağ gerektirmektedir. Son olarak, TE, genellikle uluslararası rekabetten korunan su, enerji ve yaşlı bakımı gibi sektörlerde büyük bir işverendir. Endüstriyel strateji ile ilgili mevcut tartışmalarda, birkaç istisna dışında, temel ekonomiden nadiren bahsedilmektedir, ancak bu hizmetlerin arzı, artan yaşam standartları için kritik öneme sahiptir.
On dokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren, yerel yönetim esas olarak temel ekonomi ile ilgiliydi. ‘Gaz ve su sosyalizmi’, Hamburg, Viyana ve İngiliz kömür yatakları gibi yerlerde ve ABD’de İlerleme Dönemi yerel reformlarında 2. Dünya Savaşı öncesinde zirvesine ulaşmıştı. Savaştan sonra, artan yaşam standartlarının temelleri, sosyal sigorta ilkesini somutlaştıran refah devletinin genişlemesi ile güvence altına alındı. 1980’den bu yana, savaş sonrası bu çözüm özelleştirme, dış kaynak kullanımı ve son zamanlarda kemer sıkma yoluyla azaldı.
Temel ekonomi (TE), finansal kapitalizm çağında yatırımcılar için caziptir, çünkü daha düşük risk ve daha uzun zaman tercihleri sunar. Özel mülk sahipleri ya da girişimciler, yatırım veya inovasyondan ziyade işçilerin, tedarikçilerin veya müşterilerin sömürülmesi ya da finansal mühendislik yoluyla yüksek getiri sağlarlar.
Popülist basitlik çağında temel ekonomi etrafında yeni, umutlu, pragmatik ve ilerici bir anlatı oluşturmak çok büyük bir zorluktur, ancak Temel Ekonomi (TE) bu göreve hayati bir katkı sağlar. Aynı zamanda küresel olarak iklim değişimi ve türlerin neslinin tükenmesi şeklinde ve yerel olarak kötüleşen kentsel hava kalitesi şeklindeki ekolojik zorluklar, çevresel altyapılar ve hizmetler açısından temel ekonomi (FE) hakkında daha derin düşünmeye ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Temel ekonomi, insan refahı ve gelişimi için koşulları oluşturmaya odaklanan bir ekonominin ahlaki bir vizyonunu sunar. Kitap, pratik çözümlere yönelik olmasına rağmen, titiz ve araştırmalara dayanmaktadır.
Foundational Economy: The Infrastructure of Everyday Life. The Foundational Economy Collective. Manchester University Press. 2018.
Kaynak: LSE