Devletin gelirleri, yeterli ölçüde şeffaf değilse, vergi mükellefleri tarafından net olarak algılanamamakta ise, devlet giderleri ve harcamaları, olduğundan daha az maliyetli zannedilebilir. Bu durum, politikacıların daha yüksek kamu gideri yapabilmelerine zemin sağlar. Bu sürece, mali illüzyon adı verilir. Mali illüzyon, fiscal illusion veya mali yanılsama kavramları; Amilcare Puviani’nin “Finansal yanılsama teorisi” (Teoria della illusione finanziaria, 1903) çalışmasında gündeme getirilmiştir. Puvani’ye göre şayet kamu gelirleri ve vergilerin miktarı toplumca tam olarak bilinmezse; halk, kamu giderlerinin artırılmasına itiraz etmez.

Mali Yanılsama Süreci

Mali illüzyon, hükümetlerin vergi sisteminin nasıl çalıştığı konusundaki tüketici bilgisizliğinden dolayı vergi gelirlerini yükseltmeyi kolay bulduğu durumu açıklamak için kullanılan bir kavramdır. Devletin geliri ve kamu hizmetlerinin finansmanı mükellef tarafından tam olarak bilinmemektedir veya kontrol edilmemektedir. Kamu hizmetlerinde bir artışın ekonomik ajanlar tarafından algılanmadığı bağlamlarda mali yanılsama belirginleşmektedir.

• Daha üst bir devlet kademesi, daha düşük bir kademeye hibe sağladığında, hibenin faydalarını yerel vergi mükelleflerine iletmek için vergileri azaltmak yerine; hibe alan kurum, yerel hizmetleri bir şekilde genişletmek için harcamaları arttırmaktadır. Mali yanılsama bir açıklama olarak burada devreye girer, çünkü yerel vergi mükellefleri, yerel yönetim gelirinin kaynağı olarak hibenin kaynağının tam olarak farkında değildir.
• Başka bir mali yanılsama örneği yerel emlak vergisi politikalarında görülebilir. Burada yerel mülk vergilerini doğrudan ödemeyen kiracılar, yerel hükümet hizmetlerinin genişletilmesine taraf olabilir. Mali yanılsama teorisi burada açığa çıkar, çünkü hizmetlerin artan maliyeti dolambaçlı doğası gereği (kira ödemelerindeki artışla) maskelenir.

Kaynak: Turkau.com