Anasayfa Temel Kavramlar Finansal Kiralama (Leasing) Nedir?

Finansal Kiralama (Leasing) Nedir?

by

Modern finansal kiralamalarda kiralama periyodu kiralayan açısından varlığın maliyetini, sermayenin piyasa getirisi ile itfa/amorti edebilmesi için yeterince uzundur (Genellikle kiralanan varlığın kullanım ömrünün tamamı kadardır). Bankalar malın fiyatını ya direkt olarak ya da kiracı yoluyla tedarikçiye ödemektedir. Banka, kirayı belirlerken, ilgili varlık için yaptığı tüm maliyetleri hesaplar ve bu miktara kira süresi için belirlenen bir faizi ilave eder. Bu şekilde hesaplanan toplam miktar, kira süresini toplam ay sayısına bölünür ve böylece aylık kira bedeli belirlenmiş olur. Kira, kiracının tedarikçiye ödemeyi yapıp yapmamasından ve ilgili varlığın tesliminin alınıp alınmamasından bağımsız olarak, kiralayan tarafından, ödemenin yapıldığı gün başlar. Bunun anlamı, kiracının kira işlemi ile ilgili sorumluluğunun ilgili varlığı teslim almadan önce bile başlayabileceğidir. Sahiplik riskini kiracı, yani müşteri üstlenir.

Kirayı veren, ilgili maliyetlerini ve faizi tahsil eder ve dolayısıyla varlık üzerinde daha fazla hakkı yoktur. Kiracı önceden belirlenen bir fiyat üzerinden ya da o anda piyasa değeri üzerinden ilgili varlığı satın alır. Kira sözleşmesi, iki tarafın da rızası olmaksızın kira periyodu dolmadan iptal edilemez. Buna karşın kiracının ilgili varlığı kira sözleşmesi fesih edilmeden önce de satın almasına müsaade edilir. Böyle durumlarda kiralayan, devamlı gelir kalemindeki bozulma nedeniyle ilave bir miktarı ceza olarak alır (mesela bankanın fonlarının kalan miktarının %5’i gibi). Kiralanan varlığa rehin gibi muamele edilir ve kiracının temerrüdü durumunda kiralayan, ilgili varlığın mülkiyetini bir mahkeme kararı olmaksızın alabilir. Leasing işlemi, genelde birçok ülkede vergi kanunlarıyla izin verilen yüksek oranda amortisman ayırmalarından dolayı, kiralayanın vergi yükümlülüğünü azaltır. Kiralayan bu ekipmanları aynı zamanda kira periyodu içerisinde gelecek kira ödemelerini yeni alıcıya tahakkuk edecek şekilde satabilir. Bu durum ise kiralayana, nakit ihtiyacı olduğu anda nakit elde etme olanağı sağlar.

Normalde bu sözleşmelerde taksit ödemelerinde gecikme veya iflas durumunda, birleşik faiz oranı uygulanır. Bu nedenle, finansal kiralama işleminin sonu, varlığın taksitli olarak satın alınmasından daha kötü sonuçlar doğurabilir ve daha istismarcı bir yapıya dönüşebilir. Örneğin;  yıllık bir geleneksel kiralama sözleşmesinde, kiracının varlığa diyelim ki iki yıl sonra artık ihtiyacı kalmasa bile kira ödemelerini yapmaya devam etmekle yükümlüdür. Faizli bir kredi ile satın alması durumunda ise kiracı, kendi yükümlülüklerini ödemek için ilgili varlığı piyasada satabilir. Normal işleyen bir kiralama işleminde kiracı varlığın ücretinin belirli bir kısmını kiraya ilaveten ödemiş olmasına rağmen bunu finansal kiralama yapmaz ve hatta bununla ilgili varlık üzerindeki payını da kaybeder.

Kaynak: Ayub, Muhammed, İslamı Finansı Anlamak, İcare-Kiralama, İktisat Yayınları, 2017, s. 311-312.

Benzer Yazılar

Görüşlerinizi Paylaşabilirsiniz

    Mail Bültenimize Abone Olun