Anasayfa Temel Kavramlar İsticrar Nedir?

İsticrar Nedir?

by

Bir finansman yöntemi olarak isticrar akdi…

İslam Hukukunda İsticrar Akdi’nin Tanımı

C-r-r kökünden türeyen isticrâr kelimesi sözlükte, “çekmek, sürüklemek, borcu geciktirmek” anlamlarına gelir. Istılahta “Kişinin ihtiyacı olan şeyleri satıcıdan peyderpey alıp, daha sonra parasını ödemesi” şeklinde tanımlanan isticrâr akdini Ali Haydar Efendi (ö.1935), “Pazarlık edilmeksizin ve semen beyan olunmaksızın bakkal misillü esnaftan yağ, pirinç, nohut ve tuz gibi erzak alıp da ba‘de’l-istihlâk muhasebe ederek semeni te’diye etmek” şeklinde tanımlamıştır. Çağdaş fakihlerden Muhammed Takî el-Osmânî, “Müşterinin her defasında akit yapmaksızın ihtiyacı olan malı satıcıdan peyderpey almasıdır” şeklinde tanımlamıştır.Mezkûr tanımın ön ödemeli isticrâr akdini kapsamadığını ifade eden Usame el-Eşkâr ise, “Kişinin ihtiyacı olan şeyleri satıcıdan peyderpey alması, parasını önceden ya da vadeli olarak ödemesidir” şeklinde bir tanım yapmıştır.

Yapılan tanımlar farklı açılardan tenkit edilmiş olsa da, isticrâr akdine yönelik tasavvurlar dikkate alındığında efradını cami‘ ağyarını mani‘ bir tanım yapmak oldukça zor gözükmektedir. Bu nedenle olsa gerek fakihler, isticrâr akdinin tanımından daha ziyade fıkhî şekilleri ve hükmü üzerinde durmuş, olayı muhatabın zihnine yaklaştırma amacına yönelik olarak farklı tanım denemeleri de yapmışlardır.

Hanefi ve Şafiîler tarafından isticrâr akdi olarak isimlendirilen bu akit, Malikîler tarafından “bey‘atü ehli’l-Medine”, İbn Teymiyye (ö.728/1328) ve İbn Kayyim (ö.751/1350) tarafından ise “el-bey‘ bimâ yenkatı‘ ‘aleyhi’s-si‘r” şeklinde isimlendirilmiştir. Bu isimlendirmeler isticrâr akdinin bazı şekillerine uygun olsa da, bu akde yönelik tasavvurların tamamıyla birebir örtüştüğünü söylemek mümkün gözükmemektedir.

İslami Finansta İsticrar Akdi’nin Tanımı

İslamî finansta isticrâr akdine yönelik farklı tanımlar yapılmıştır. Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesinde isticrâr, “Belirli bir malın alıcı tarafından satıcıya belirli zamanlarda alınacağının vaat edilmesini konu alan sözleşme türü” şeklinde tanımlanmıştır. Burada isticrâr akdinin tanımı diye verilen şey, tedarik sözleşmesinin tanımıdır. Her ne kadar modern isticrâr, tedarik sözleşmesi kapsamında uygulansa da bu ikisinin aynileştirilmesi mümkün gözükmemektedir.

Islami Bank Bangledesh Limited şirketi ise isticrârı, “Kişinin ihtiyaç duyduğu emtiayı herhangi bir tedarikçiden farklı zamanlarda ve farklı miktarlarda almayı sürdürdüğü ve her bir teslimat esnasında icap-kabulün ve pazarlığın yapılmadığı bir alışveriş şekli” diye tanımlamıştır. Aynı şekilde Kuveyt Türk isticrârı “Satışı -cinsi ne olursa olsun- satıcıdan malı peyderpey almak ve daha sonra ödeme günündeki piyasa fiyatını esas alarak mahsuplaşmaktır” şeklinde tanımlamıştır. Bu iki tanımın, klasik isticrâr akdine yönelik yapılan tanımlarla birebir örtüştüğü görülmektedir.

Kaynak: İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi

Benzer Yazılar

Görüşlerinizi Paylaşabilirsiniz

    Mail Bültenimize Abone Olun