1990 yılında kurulan Bahreyn merkezli uluslararası özerk bir kuruluş olan İslami Finansal Kuruluşlar Muhasebe ve Denetim Organizasyonu (Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions-AAOIFI) murabaha finansmanı işlemiyle birlikte faizsiz finans alanında birçok konuyu Şer’i Standartlar adıyla düzenleme altına almıştır. Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) tarafından 2018 yılında “Faizsiz Finans Standartları (FFS)” adıyla Türkçeye çevrilerek yayınlanan bu standartlar Türkiye’de uygulanma zorunluluğu bulunmamakla birlikte bir rehber görevi görmektedir. Murabaha konusunun düzenleme altına alındığı “FFS 8 Murabaha” standardına göre murabaha işlemi bir kimsenin satın almış olduğu malı, alış bedeli üzerine anlaşılan tutarda belirli bir kâr ilave ederek satmasıdır. Murabaha işleminin İslamiyet’in ilk yıllarında da görülen bu hali klasik murabaha olarak adlandırılır. Taraflar arasında işlem öncesinde satın alma ve satma vaadi üzerine kurulan günümüz murabaha sözleşmeleri ise çağdaş murabaha olarak adlandırılmaktadır. Başka bir ifadeyle çağdaş murabaha faizsiz finans kurumu (katılım bankası) aracılığıyla mal veya hizmet satın almak isteyen müşteri ile katılım bankası arasında satın alma vaadi üzerine kurulan murabaha sözleşmesidir. Bu işlemde katılım bankası satın almış olduğu malı, alış fiyatı veya maliyeti üzerine vaat aşamasında üzerinde anlaşılan tutarda kâr (murabaha kârı) ilave ederek satmaktadır.
AAOIFI sadece faizsiz finansal kuruluşlara yönelik olmak üzere, “Şer’i Standartlar”ın yanında finansal muhasebe standartları, denetim standartları, yönetişim standartları ve etik standartları da yayınlamaktadır. AAOIFI muhasebe standartlarının yanında diğer alanlarda da standart yayınlama özelliği bakımdan Uluslararası Muhasebe Standartları Kurumu’ndan (International Accounting Standard Board-IASB) ayrılmaktadır. IASB, AAOIFI’nin aksine bütün sektör ve ürünleri kapsamak üzere sadece muhasebe ve finansal raporlama alanında standartlar yayınlamaktadır.
IASB tarafından yayınlanan Uluslararası Muhasebe Standartları (International Accounting Standards-IAS) ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (International Financial Reporting Standards-IFRS) Türkiye’de bir kamu kurumu olan Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) adıyla Türkçeye çevrilmekte ve yayınlanmaktadır. TMS/TFRS’ler Türkiye’de katılım bankaları da dahil olmak üzere kamu yararını ilgilendiren kuruluş kapsamına giren tüm kuruluşlar tarafından uygulanmak zorundadır.
IASB muhasebe ve finansal raporlama düzenlemeleri tüm sektör ve ürünleri kapsayacak şekilde düzenlenmekle birlikte faizsiz finans kuruluşları ve ürünlerinin ihtiyacını tam olarak karşılamadığı gerekçesiyle AAOIFI tarafından “Finansal Muhasebe Standartları” adıyla ayrı bir muhasebe düzenlemesi yapılmıştır. KGK tarafından Türkiye’de Faizsiz Finans Muhasebe Standartları (FFMS) adıyla yayınlanan bu standartlar ihtiyaca ve gerçeğe uygun sunum noktasında sadece faizsiz finans kurumları ve ürünlerine yönelik çözüm sunmaktadır.

(Bu metin makalenin giriş kısmından alınmıştır. Yazının devamı için bağlantıyı tıklayınız.)

Kaynak: Dergi Park