• Tüketicilerin online platformlara kalıcı bir şekilde geçişi ve e-ticaretin büyümesi: Pandemi sürecinde online alışverişe yönelen tüketicilerin bu alışkanlığı, kalıcı bir şekilde hayatlarına katmaları beklenmektedir. Lüks tüketim markaları da dahil olmak üzere birçok perakende sektörü oyuncusu bu alandaki büyüme fırsatlarından yararlanmak için yatırımlarını artırmaktadır. Bu fırsattan faydalanmak için “önce dijital” yaklaşımıyla e-ticaret harcamalarını artıran işletmelerin, AVM mağazaları ve diğer fiziksel perakende ağırlıklı işletmelere göre pandemi dönemi etkilerini daha hızlı atlatmaları beklenmektedir.
• Güvenlik endişeleriyle temassız alışverişe yönelme: Pandemi döneminde işletmeler hem müşterilerin kendi aralarında hem de müşterilerle personel arasındaki teması azaltmak ve virüsün yayılımını engellemek adına mağazalarda birçok kısıtlamayı uygulamaya koymuştur. Mağazalarda ürün prova odalarının kapatılması ve mağazada aynı anda bulunan müşteri sayısının kısıtlanması gibi getirilen birçok önlem, işletmeleri temassız alışveriş deneyimini güçlendirerek 3D, AI, AR ve VR teknolojileri kullanmak üzere sanal mağazalar, sanal satış asistanları ve mağazadan teslim alma gibi konseptleri uygulamaya teşvik etmiştir. Müşteri temas noktalarının düzenlenmesini ve dijital alışveriş deneyiminin zenginleştirilmesini sağlayan bu tür uygulamalar, müşterilerin mağazalara dönmeye başladığı dönemde işletmelere mağaza trafiğini artırma yönünde olumlu etkiler getirmesi beklenmektedir.
• Sosyal medyanın artan önemi: Özellikle pandemi döneminde markaların tüketiciler ile bir araya gelmek için sosyal medyayı yoğun olarak kullandığı gözlemlenmiştir. Sosyal medyanın rolü, tüketicilerin markalar ile ilgili yeni gelişmelerden haberdar olduğu öncelikli bir temas noktası haline gelmiştir. Markaların ürünlerini viral içeriklerle desteklemesi ve sosyal medya kanallarını yoğun bir şekilde kullanmaya başlamasıyla, sosyal medya mağazaları üzerinden yapılan satışların giderek artarak yeni dönemde bir norm haline gelmesi beklenmektedir
• Fiyat indirimleri ve erişilebilir lüksün artan önemi: Mağazaların yeniden açılmaya başlamasıyla beraber işletmeler envanterlerini eritmek için indirim ve promosyon aktivitelerini yoğunlaştırmıştır. Ekonomilerin durgunluk döneminden çıkmasının bir yıldan fazla sürmesi ve bu dönemde tüketicilerin özellikle temel ihtiyaçları dışında kalan kategorilerde harcama yaparken daha temkinli olması beklenmektedir. Erişilebilir lüks gibi konseptlerin tahmin edilenden daha hızlı bir şekilde ortaya çıkması ile bazı markaların yoğun fiyat indirimleri uygulaması muhtemeldir. Öte yandan yüksek emlak giderleri, pandemi sonrası daha da azalan kar marjları ve Z kuşağının hızla sürdürülebilir markalara yönelmesi bu dönem değerlendirilmesi gereken diğer önemli faktörler olarak öne çıkmaktadır.
• Kurumsal bütünlük ve sorumluluk: Pandemi sürecinde birçok markanın sözleşmelerini iptal ederek ortaklıklarını sona erdirme, siparişlerini iptal etme ve mağazalarını kapatma yoluna gitmesiyle tedarik zinciri önemli ölçüde yara almıştır. Birçok tedarikçi iflasın eşiğine gelirken bir taraftan da çalışanlarına maaş ödemekte zorlandığı gözlemlenmiştir. Bunun yanında bu dönemde tüketiciler sürdürülebilirlik ve etik iş yapış şekillerinin pozitif etkisinin daha da farkına varmıştır. Sayılan bu sebeplerle tüketicilerin endüstrileri döngüsel ekonomiye geçmeye zorladığı gözlemlenmektedir. Talebin zayıflamasıyla durgunluğun bir süre daha devam etmesi beklenirken, işletmelerin ve markaların bu dönemi tüketicilerin sürdürülebilirlik ve etik çalışma beklentilerine uyum sağlamak üzere, uzun vadeli değer yaratmaya çalışarak değerlendirmesi gerekmektedir.

Firmaların, önümüzdeki dönemde yaşanması muhtemel gelişmelere cevap verebilmeleri için ticareti bütünsel ve çevik bir şekilde ele alması gerekmektedir. Başarılı olmak için firmaların gelecekte nasıl bir rol oynayacaklarını, hangi dijital yetkinliklere ihtiyaç duyduklarını ve müşteri ihtiyaçlarına cevap verebilmek için ne tür seçimler yapmaları gerektiğini belirlemeleri kritik önemdedir. Örneğin; operasyonların global seviyede mi yoksa lokal seviyede mi yürütüleceği, online platformlarda ve fiziksel mağazalarda nasıl bir deneyim sunulması gerektiğinin belirlenmesi gibi sorulara yanıt verilebilmesi ve bu yönde hedefler belirlenmesi, pazarda kalıcı, söz sahibi ve tercih edilebilir olmak açısından işletmeler için önemli olacaktır.

Şirketlerin izleyecekleri strateji, değişim ve dönüşüm yolculuğunun önemli adımları, başarı faktörleri, risk planlamaları ve dönüşümün önemli bir kaldıracı olan bilgi teknolojileri, toplam strateji ile uyumlu hale getirilerek hedeflenen noktaya ulaşmak için (a) atılması gereken somut adımlar ve (b) dönüşüm yolculuğunda ihtiyaç duyulan yetkinliklerin belirlenmesi bir sonraki adımlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreçte yeni iş modelleri geliştirmek ve şirket kültürünü yeniden şekillendirmek de yolculuk sırasında değinilmesi muhtemel konu başlıkları olacaktır. Örnek olarak bazı şirketlerin uyguladığı gibi, belirli problemleri çözmek için geçici süreliğine silolar halinde çalışan ekiplerden dijital yetkinlikler ve operasyon alanında uzman üyelerin bulunduğu çevik takımlara geçilmesi, muhtemel çözüm önerilerinden birisi olarak işletmeler tarafından değerlendirilmelidir.

Kaynak: TUSIAD