Post Otistik İktisat Hareketi Ne Demektir?
Post Otistik İktisat hareketi 2000 yılında Fransa’da bir grup iktisat öğrencisi tarafından internet üzerinden (Fullbrook, 2000) Ortodoks iktisat akımına yöneltilen sert eleştirilerle gündeme gelmiştir. Öğrenciler kendilerine adeta dikta edildiğini söyledikleri bir eğitim sistemini istemediklerini belirtmişlerdir. Aşırı matematik kullanımındaki rahatsızlıklarını ortaya koyarak iktisadın sosyal bilim alanından uzaklaştırıldığı üzerinde durmuşlardır. Eleştirilerin odağında ana akım iktisat olan Neoklasik ekol olmakla birlikte, Neoklasik iktisat ekolün yaklaşımlarının gerçek yaşamla bağlantısız olduğu yönünde eleştiriler üzerinde durmuşlardır.
Özellikle iktisat eğitimi üzerinde yoğunlaşan eleştirileriyle egemen iktisada karşı oluşan Post Otistik İktisat hareketinin kapsamını belirten “otistik” kelimesi dahi bilinçli olarak seçilmiştir. “Otistik” kelimesi burada anormal derecede sübjektiflik ve gerçek dünyadan ¸çok hayali olan dünyayı yansıttığı (Ruben, 2012) anlamında kullanılmıştır. Otistik bilim toplumdan kendini soyutlamış, kendi ilgi alanı olan toplumsal yapıya yabancı olan ve bu yapının bireyleri arasındaki ilişkileri, bireylerin gerçek ihtiyaçlarına göre olması gerekirken, güçlünün çıkar ilişkilerine göre ilişkileri düzenleyen bilim olarak tanımlanmıştır (Evranos, 2004).
Post Otistik İktisat hareketi öncelikle Fransa’da gerçekleşmiştir. Ardından iktisadın kalesi olarak nitelendirilebilecek İngiltere ve Türkiye’de dahil olmak üzere bütün dünyada etkisini etkin bir şekilde hissettirmiştir. Yayınlanan bildiriler, gösteriler, tepkiler art arda gerçekleşmiştir. Hareketin öncelikle Fransa’da başlamış olmasının en önemli iki sebebinden bir tanesi Fransa’da her daim tarihsel anlamda radikal eğilimlerin güçlü olmasından kaynaklanmaktadır. İkinci olarak ise Fransa’da entelektüel gelenek olarak sosyal bilimlerin yerinin çok ayrı olmasından ileri gelmektedir (Erdölek, 2012).
Post Otistik İktisat Hareketi ilk çıktığı zamanlarda Türkiye’de de etkisini hissettirmiştir. “İktisat” dergisi Post Otistik İktisat Hareketine yer vererek bir sayısını iktisat eğitimine ayırmıştır. Bu sayıda bazı önde gelen akademisyenler makale yayınlayarak destek vermişlerdir. Ankara ve İstanbul’dan bazı üniversite öğrencileri bildiriler yayınlayarak harekete desteklerini dile getirmişlerdir. Ancak Türkiye’de bu tepki dünya geneline bakıldığında istenen düzeyde olmamıştır (Erdölek, 2012). Fransa’da iktisat öğrencilerinin ana akım iktisat akımına tepkisi ile başlayan ve başta Nobel ödüllü Robert Solow’da (Aydın, 2016) olmak üzere bazı ünlü iktisat akademisyenlerinin destekleriyle dünya çapına yayılan Post Otistik İktisat eleştirisinin üzerinde durdukları belli başlı konular vardır (Fullbrook, 2000). Öğrenciler yayınlanan bildiride öncelikle iktisat programlarında öğretilen teorik bilgilerle gerçek yaşamdaki uyumsuzluk üzerinde durmuşlardır. Öğretilen iktisadi bilgilerin hayali olduğunu (Raveaud, 2001), gerçek yaşamda ortaya çıkan sorunları çözme konusunda yetersiz kaldığını belirtmişlerdir. Burada derste öğretilen iktisatla gerçek hayattaki iktisat arasında bir bağ kurulamamasının önemli sebeplerinden biri, bir takım iktisadi kavramların ya da uzun matematiksel/istatistiksel formüllerin sonuçlarının gerçek hayatta tam olarak ne anlama geldiğinin yeterince anlatılmamasıdır (Ruben, 2012). İkinci olarak değindikleri nokta iktisatta matematik kullanımının iktisadı açıklamak için bir araç olması gerektiği, amaç haline gelmemesi noktasında olmuştur. Matematiğin iktisattaki yoğun kullanımına karşı çıkmışlardır. Burada iktisat öğrencilerinin üzerinde durdukları nokta matematiğin iktisattan tamamen kaldırılması değil (Erdölek, 2012) sınırlı kullanılması yönünde olmuştur. Üçüncü eleştiri olarak iktisat derslerinde çoğulculuk istediklerini, programlarda sadece Ortodoks iktisat düşüncelerinin dogma gibi öğretilmemesi gerektiğini bildirmişlerdir. İktisadın sosyal bir bilim dalı olduğu, bilimin de zıt görüşler, eleştirel yaklaşımlar olmadan ilerleyemeyeceği yaklaşımından hareketle sadece ana akım iktisat üzerinden derslerin islenmesinin yanlış olduğunu belirtmişlerdir. Son olarak ise iktisat akademisyenlerine çağrıda bulunarak hemen harekete geçmeleri gerektiklerini, eğer hızlı ve kapsamlı bir değişim yaşanmazsa sayıları azalmaya başlayan iktisat öğrencilerinin bu alanı terk etmeye devam ederek sayılarının giderek azalacağını belirtmişlerdir.
Kaynak: Post Otistik İktisat Hareketi: Eleştirel Bir Yaklaşım