Dünya genelinde artan gelir eşitsizliği toplumun her kesimini derinden etkilemeye devam ediyor. Küresel yoksullukla savaşmak için 1942 yılında kurulan Oxfam International 2019 yıllık raporuna göre dünyanın en zengin 26 insanının toplam serveti, dünyanın fakir yarısının toplam servetine eşit. Böylesi bir uçurumun oluşturduğu toplumsal kırılmalara farklı sınıflardan farklı tepkiler gelirken CNBC araştırmacısı Catherine Clifford ilgi çekici bir yazı dizisi kaleme aldı. Clifford dünyanın en zengin insanlarının gelir eşitsizliği hakkında yaptıkları eleştirilere ve ürettikleri çözüm yollarına odaklanıyor. Bu noktada Bill Gates, Mark Cuban, Ray Dalio, Marc Benioff, Mark Zuckerberg, Jamie Dimon ve Warren Buffet gibi zenginlerin artan gelir eşitsizliğine yönelik yaptıkları çözümlemelerle berabere küresel sermayeyi elinde bulunduranların önümüzdeki yılları nasıl şekillendirmeye çalışacakları noktasında ipuçlarını gösteriyor.
Mirasçılara Veraset Vergisi
Forbes’e göre dünyanın en zengin ikinci adamı konumunda olan Bill Gates 109 milyar dolarlık bir servete sahip. Gates kendi sosyal medya hesabında kaleme aldığı yazısında kendi servetinin dünya servet dağılımının adaletsiz yapısını gösterdiğini ifade ediyor. 2019 yılı özelinde Amerika’da gelir eşitsizliği son on yılın en yüksek rakamlarına ulaştı. Gates bu rakamlara dikkat çekerken çözüm yolu olarak vergi sisteminde yapılacak düzenlemelere dikkat çekiyor. Çalışan sektörün üzerindeki vergi yükünden ziyade sermaye üzerindeki vergileri artırarak servet eşitsizliğinin azaltılabileceğini belirtiyor. Gates yazısında bu vergilere kendisi ve eşi gibi dünyanın en zenginlerinin de dahil edilmesi gerektiğini vurguluyor. Bill Gates ayrıca veraset vergilerinin de artırılması gerektiğini savunuyor. Bu sayede servet eşitsizliğinin gelecek kuşaklara aktarılmasının engelleneceğini düşünüyor. Samimiyeti ne kadar tartışılsa da Gates bu noktada sahici adımlar atarak hisse senedi yatırımcısı Warren Buffet ile beraber “The Giving Pledge” adı altında zenginlerin fakirlere yardım etmesini amaçlayan bir hayır kampanyasını da başlattı. Gates, genel olarak sermayenin ana amacının kişilerin tatmininden ziyade toplumsal ilerlemeyi sağlamak olduğunu ileri sürüyor.
İşçilerin Şirketin Hisselerine Ortak Olması
Amerikalı milyarder, teknoloji yatırımcısı, “Microsolutions” ve “Broadcast.com” şirketlerinin kurucusu Mark Cuban servet eşitsizliğini engellemek adına yaratıcı bir çözümle karşımıza çıkıyor. 2019’da Las Vegas’ta verdiği bir konferansta çalışanlara saat üzerinden ödeme yapılan sistemin gelir eşitsizliğini artırdığını belirterek işverenlerin tüm çalışanlarına şirketten hisseler verdiği bir sistemin çok daha adil ve üretici olacağını belirtti. Bu sayede çalışanlar şirketin büyümesi için çalışmakla beraber kendi servetlerini de bu doğrultuda arttırabileceğini savunuyor. Kurucusu olduğu iki şirkette de bu tekniği kullanan Cuban “Broadcast.com” şirketinde çalışan 330 kişiden 300’ünün milyoner olduğunu belirtiyor. Aynı tarzda çalışan başka bir şirket olan Uber’in ilk çalışanı Ryan Graves bu sistem sayesinde şu an bir milyar dolardan fazla bir servete sahip. Cuban ayrıca kapitalizmin bahsedildiği gibi kötü bir sistem olmadığını fakat yanlış ellerle kötü bir yöne gidebileceğini belirtiyor.
Kapitalist Sistemi Düzenleyecek Ufak Dokunuşlar
Amerikalı milyarder yatırımcı Ray Dalio servet dağılımı göz önünde bulundurulduğunda bugünkü sistemin sürdürülebilirliğinin mümkün olmadığını belirtiyor. Kapitalizmin birtakım reformlarla düzeltilecek eksik yanlarının olduğunu da kabul ediyor. Dalio içerisinden geçtiğimiz bu günleri bir dönüm noktası olarak tanımlayarak servet eşitsizliğinin önüne geçilmediği her durumunda zengin ve fakir arasında amansızca devam edecek büyük bir kavganın ortasında yer alacağımızı ifade ediyor. Amerikalı internet girişimcisi Marc Benioff ise kapitalizmi daha sert bir şekilde eleştirirken çözümü Gates gibi vergi yükünü artırmada görüyor. Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg günümüzdeki sistemde çalışan insanların ödüllendirildiğini belirtirken servetin bir kısmının da mantıksız bir şekilde dağıldığını ve belirli bir kesimin elinde olduğunu ifade ediyor. Dünyanın en zengin insanlarının servetlerini daha fazla kamu yararına kullanmaları gerektiğinin altını çiziyor. Uzun bir süre Time dergisinin dünyanın en etkili 100 kişisi listesinde yer alan Amerikan milyarder Jamie Dimon, yapılan tüm kapitalizm eleştirilerine rağmen sosyalizmin hiçbir zaman bir alternatif olamayacağını vurguluyor. Piyasada devlet etkisinin arttığı her koşulda üretimin ve verimliliğin düşeceğini vurgulayan Dimon, sosyalizmin üretimi durduracağını belirtiyor. Kötü ve eleştirilen yanları olmasına rağmen kapitalizmi dünya tarihinin en iyi sistemi olarak görüyor. Bu doğrultuda artan servet eşitsizliğinin çözümü kapitalizmi terk etmek değil düzenleyici bazı dokunuşlar yapıyor.
Forbes’e göre dünyanın en zengin üçüncü insanı olan Warren Buffet, kendisi gibi zengin insanların Amerika ekonomisi için büyük bir problem teşkil ettiğini belirtiyor. Kendisini kapitalizmin daimî üyesi olarak gören Buffet, çalışma durumları iyi olmayan ve gelir seviyesi yetersiz olanlara toplumun sahip çıkması gerektiğini savunurken bu insanların tekrar çalışacak hale dönmeleri için gayret gösterilmesinin altını çiziyor. Bugünkü zenginliğine çok küçük yaşlardan itibaren farklı şirketlerden hisseler satın alarak ulaşan Buffet, Bill Gates ile beraber “The Giving Pledge” kampanyasını başlatmış ve servetinin önemli bir bölümünü hayır işlerine harcamaya devam ediyor.
Kapitalizmin bekçileri olarak değerlendirilebilecek dünyanın en zengin insanlarının, küresel ölçekte artan servet eşitsizliğine karşı geliştirdikleri savunma mekanizmaları ve çözüm önerileri önümüzdeki yılların hangi düzlemde şekilleneceğinin önemli bir kanıtıdır. Servetlerini kapitalizm sayesinde elde eden ve dünya servetinin hemen hemen yarısını elinde bulunduran zenginler hala kapitalizmin olumlu yönlerini vurgularken gelir eşitsizliğini engelleyebilmek ve büyük çatışmaların önüne geçebilmek için vergiler ve hayır kurumları üzerinden servetlerini kamu yararına kullanmaya başlamışlardır. Bu sayede artan gelir eşitsizliğini doğuracağı sınıf çatışmalarının yumuşak bir şekilde atlatılabileceğini öngörmektedirler. Dünyanın en zengin insanları problemi kapitalizmin kendisinde bulmak yerine kapitalizmin yanlış ellerde kötü sonuçlar doğurduğunu ve günümüzdeki duruma servet dağılımında görülen uçurumun etki ettiğini vurgulamaktadırlar. Hayır işleri ve vergilerle paylaşılan birikmiş servet sayesinde zaman zaman problemler açığa çıkan küresel kapitalist sistemin daha uzun süre yürürlükte kalmasını mümkün görmektedirler. Bu noktada karşımıza “uzlaşı” ve “çatışma” seçenekleri çıkmaktadır. Dünyanın en zengin insanlarının uzlaşmacı söylemlerini pratiğe ne ölçüde geçirecekleri ise merak konusu olmaya devam etmektedir.
Bedirhan KIR
Kaynak: TYAP
Kaynakça
https://www.cnbc.com/2020/01/03/bill-gates-americas-tax-system-is-not-fair.html
https://www.cnbc.com/2019/06/03/mark-cuban-workers-paid-by-the-hour-are-always-going-to-fall-behind.html
https://www.cnbc.com/2019/12/31/what-billionaires-said-about-wealth-inequality-and-capitalism-in-2019.html
https://www.cnbc.com/2017/06/27/warren-buffett-says-the-problem-with-the-economy-is-people-like-him.html
https://www.forbes.com/billionaires/#71158327251c
https://www.gatesnotes.com/About-Bill-Gates/Year-in-Review-2019
https://www.cnbc.com/2019/01/21/oxfam-calls-for-global-tax-hikes-for-the-worlds-richest.html