Anna-Riikka Kauppinen ve Johannes Lenhard
Beyond Debt: Islamic Experiments in Global Finance. Daromir Rudnyckyj. Chicago and London. University of Chicago Press. 2018.
ABD’de başlayan ve sonra Dünya’ya yayılan mortgage krizinden bu yana, ekonomi yorumcuları ve akademisyenler bir soruyla karşı karşıya kaldılar: finansal piyasalar daha istikrarlı ve öngörülebilir bir ekonomik gelecek sağlamak için nasıl organize edilmelidir? Ve birkaç kişinin elinde servetin toplanmasını sağlayan ‘geleneksel finans’ olarak adlandırılan finans sistemine hangi alternatifler var? Bu noktada Daromir Rudnyckyj’in Malezya’daki İslami finans üzerine ‘Borcun Ötesinde’ kitabı, borç ve faizin merkeziyeti, spekülasyon ve riskin kaldıracı üzerine temel kar getiren şeyler olarak ön plana çıkan çağdaş finans konusundaki güncel tartışmalara önemli bir cevap getiriyor.
Rudnyckyj, okuyucuyu İslami finansın geleneksel finansmana bir alternatif olarak Malezya’nın finansal, dini ve devlet düzenleyici uzmanlarının dünyasına götürüyor. Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’u ‘Müslüman dünyasının New York’u’ yapmaya çalışıyorlar. Başka bir deyişle, Kuala Lumpur’u, İslami finanstaki sermaye akışlarının, bilgi üretiminin ve innovasyonun merkezi olarak konumlandırmaya çalışıyorlar. Ancak bundan daha fazlası olarak uzmanlar, İslam’da ortaya konan ekonomik ilkelere dayanarak, tüm küresel finansal ilkeleri organize etmek için daha sürdürülebilir modeller geliştirmeye çalışıyorlar. Yazar, tanıdık Batı metropollerinin dışında yeni küresel sermaye merkezlerinin ortaya çıkışını aydınlatan ve finansal kapitalizmin gerekli yapı taşı olarak borç mantığına dair temel varsayımlarımızı genişleten güçlü bir hikaye sunuyor.
İslami finans, İslami finansal altyapılara ve yasal çerçevelere yapılan stratejik devlet yatırımlarının bir sonucu olarak, Malezya’nın dünya lideri olmayı hedeflediği alanlardan biri haline gelmiştir. Bu yörüngedeki son adım olarak, ABD ve Avrupa’daki 2008 mali krizi, Körfez merkezli finans uzmanlarının Arap Yarımadası’nda dini gerekçelerle reddedilecek finansal araçlara izin vermede daha rahat gördükleri Malezya’daki İslami finansın dini kökenlerine yeni bir ilgi uyandırdı. Rudnyckyj, finansmanı gerçekten ‘İslami’ yapan şeyin etrafında yeniden düşünmeyi sağlıyor. Ve bunun yanı sıra geleneksel finansmana bir alternatif olarak, zaman zaman çatışam çeşitli uzman gruplar arasında ayrıntılı bir etnografya ile okuyucuya meseleyi sunuyor. Kitabın merkezinde, finansal ürünleri ve yasal yeniliği, Kuran’da bulunan ekonomik ilkelerle birleştiren deney çalışmaları yer almaktadır. Rudnyckyj bizi Malezya’daki politikacılar, merkez bankaları, İslami finans firmaları, dini otoriteler ve kadim İslami finansmanının neyin oluşturduğunu tartışmada büyük çaba harcayan şeriat alimleri arasındaki mücadelelerin derinliğine götürüyor.
Sonuç olarak kitap, finansal kurumlar ve sosyal bilimlerdeki finans çalışmaları hakkında ortaya çıkan ampirik literatüre yeni bir katkıdır. Rudnyckyj’in katkısını bu kadar değerli kılan şey, modern ekonomik yaşamın temel sorularına yeni bir tema – İslami finans – gibi görünen şeyleri nasıl ölçeklendirmeyi başardığıdır. İnsanı hayal gücünün küresel kapitalizmin yapılarını düzenlemenin alternatif yollarına nasıl uzanabileceğini gösteriyor. Özünde, daha iyi ve daha adil bir finansal sistemin yapılıp yapılmayacağı sorusu var. Rudnyckyj’in takip ettiği İslami finansal uzmanlar, özsermaye tabanlı araçlarla ‘daha yavaş’ ekonomik büyümenin nihayetinde daha sürdürülebilir olabileceğini ortaya koyuyor. Bununla birlikte, sosyal finans araştırmalarının daha fazla yönelmek için ideal olduğunu borcun ötesine geçen farklı ekonomik ahlakların hayal edilebileceği ihtimalini açıyor.
Kaynak: LSE