Araştırmacılar, içinde bulunduğumuz pandemiyi sona erdirmek için zorluklarını ortaya koyan talep, kapasite ve kontrol ile ilgili dört temel soruya odaklanmaktadır. Artık Covid-19 aşıları uygulanmaya başladı fakat sınırlı üretim kapasitesi, üretimin ölçeklendirilmesinin lojistiği ve şirketler, ülkeler ve koalisyonlar tarafından aşı arzı üzerinde kontrol için rekabet sorunları nedeniyle kitlesel aşılara yönelik kısıtlamalar bulunmaktadır.
1. Ne kadar aşıya ihtiyacımız var?
Araştırmacıların hesaplamasına göre, Dünya’da 18 yaş ve üstü covid-19 aşısının iki doza ihtiyaç duyan 5.5 milyar insan var. Bu da toplam 11 milyar dozun yeterli geleceği anlamına geliyor. Ancak koronavirüsü yenmek için herkesin aşılanması gerekmez, bu nedenle insanların sadece %75’inin iki dozunu alması yeterli gelebilir, bu durumda Dünya çapında yaklaşık 8.3 milyar doz bu görevi yerine getirecektir. Bu noktada ülkelerin pandemi sürecini geçirdiklerine bağlı olarak ülkeden ülkeye değişebileceğini belirtilmedir. Örneğin, virüsü kontrol altında tutmak için önerilen tüm önlemleri alamayan ABD gibi bir ülke, Güney Kore gibi bir ülkeye kıyasla, hızlı bir şekilde halkını aşılamaya ihtiyacı vardır. Bununla birlikte, pandemiyi sona erdirmek için gerekli olan aşı dozlarının kesin sayısı ne olursa olsun, şu anda bu talebi karşılamak için yeterli üretim kapasitesi yoktur
2. Ne kadar kapasite var?
Dünyada 8 milyar aşı dozu üretmek için yeterli kapasiteye ihtiyacı olduğunu varsayarsak, tüm bunlar için gerekli olan, Covid-19 aşı üretimi, kimyasal maddeler vs gibi bunları üretebileceği çalışma alanlarını tamamlamak için üç ya da dört yılımız olsaydı, tüm üretim süreçlerini ve tedarik zincirlerini düzene sokabilir ve bu dozları dağıtılabilirdi. Ama şu an mevcut durumdan daha hızlı üretime ihtiyacımız var. Çünkü koronavirüs mutasyona uğradıkça potansiyel olarak daha fazla zararlı hale gelmektedir. Covid-19 küresel ölçekte tırmanmaya devam ederken aynı zamanda aşılar uygulanmaya başlamıştır. Şuanda ülkelerin büyük ölçekli bir aşılama için yeterli kapasiteye sahip Dünya’da sadece dört şirket olduğu belirtiliyor. Ve şirketlerin bu kapasiteye sahip olmasının tek nedeni, hükümetlerin onları üretmeye teşvik etmeleridir. Bu noktada Dünya’nın geri kalan ülkeleri için yine bir zorluk bekliyor: lojistik.
3. Aşıların tedariği, lojistik olarak nasıl sağlanabilir?
Covid-19 aşıları için üretimin hızlı bir şekilde uygulanması büyük bir zorluktur. Aşı sadece üretilmemeli, aynı zamanda büyük bir ölçekte uygulanmalıdır. Birçok konu tedarik zinciri ile ilgilidir, çünkü her şirket üretim süreçleri için gerekli olan şeyler için dünyanın dört bir yanındaki diğer şirketlerle rekabet etmektedir. Zaten, firmaların gerekli olan çeşitli makine ve malzemelere erişmesiyle ilgili sorunlar var. Örneğin Pfizer, 2020 için Üretim hedeflerini 100 milyondan 50 milyon doza düşürmüştü ve daha sonra hükümetten kaynak dağıtımında öncelik almak karşılığında 2021 için ABD’ye 100 milyon ekstra doz vermeyi kabul etti.
Son olarak, belki de en acil soruya geliyoruz. Aşı tedariğini kim kontrol ediyor?
4. Aşı tedariğini kim kontrol ediyor?
Çeşitli şirketler, ülkeler ve koalisyonlar, şu anda üretilebilecek sınırlı üretim kapasitesine ve aşı dozlarına erişimi kontrol etmek için yarışıyor. Jeopolitiğin ve siyasi çıkarların devreye girdiği yer burası: Aşıyı ilk kim alır? Hangi sırayla? Ne kadar hızlı?
ABD ve İngiltere, üretim kapasitesi, tedarik zincirleri ve aşı üretimi üzerinde kontrol arayışında en agresif ülkelerdir. Avrupa Birliği (AB), üye ülkeler için tedarik sağlamak için bir bütün olarak hareket etmektedir.
Süreç değerlendirildiğinde görülmektedir ki 2021’de mevcut Covid-19 aşılarının büyük bir kısmı zengin ülkelere gideceği konusunda endişelerin yersiz olmadığıdır. COVAX bu sonuca karşı çalışıyor ve 2021’in sonuna kadar dünyanın dört bir yanındaki üye ülkelerdeki ön saflardaki sağlık çalışanlarıyla birlikte en yüksek riskli ve en savunmasız insanları korumak için iki milyar doz sağlamayı hedefliyor. Ancak, Durham Kuzey Carolina’daki Duke Küresel Sağlık İnovasyon Merkezi, düşük gelirli ülkelerdeki birçok insanın Covid-19 virüsünün son bulması için 2023 veya 2024’e kadar beklemek zorunda kalabileceğini tahmin ediyor.