Organize piyasalarda işlem gören ya da herhangi bir organize piyasada işlem görmeyen bir şirketin hisse senedini satın almak, o şirkete ortak olmak, yani o şirketin yaptığı işlere ortak olmak anlamına geldiğinden, teoride bir nevi ticarete girişmek olarak adlandırılabilir. Eğer şirketin ortaklık yapısına göre önemli oranda ya da çoğunluk hissesine sahip olunursa, şirket yönetimine de ortak olma söz konusu olacağından, teoriden öte pratikte de tamamen ticarete atılmak anlamına gelecektir. Eğer şirket ticaret yaparken fıkhi açıdan alım-satım şartlarına uyuyor ise o şirketin hisse senedini alıp satmakta hiçbir sakınca olmayacaktır. O şirketin yaptığı işlemler ile ilgili kısıtlamalar AAOIFI standartlarında açıkça belirtilmiştir. Hisse senedi alıp satmak isteyenler için bu kurallara uyan şirketlerin hisse senetlerini alıp-satım işlemlerinde bazı kurumlar AAOIFI kurallarını tercih ederken, bazı kurumlar ise kendi danışma kurulu üyelerinin oluşturduğu kuralları tercih etmektedir. Maalesef bu alanda tam bir fikir birliği oluşmamıştır. Katılım bankaları arasında bazı farklılıklar olsa da danışma kurullarının belirledikleri kurallara uyan firmaların hisse senetlerinin alım-satımın katılım bankaları üzerinden yapılmasına izin verilmektedir. Bu kurallara uymayan hisse senetlerin alım-satımına aracılık edilmemektedir. Borsada yatırım yaparken katılım finans ilkelerine uygun hareket etmek isteyen yatırımcılar için katılım endeksi önemli kriterlerden biri olarak öne çıkar. Belirli finansal ve etik prensiplere göre şekillenen katılım endeksi, hisse senetlerini bir araya getirecek yatırımcılara rehberlik eder. Katılım finans prensiplerine uygun şekilde yatırım yapmak isteyen bireysel ve kurumsal yatırımcılar için oluşturulmuş borsa endeksine katılım endeksi adı verilir. Endeks, belirli etik ve finansal kriterleri sağlayan şirketlerin hisse senetlerini içerir. Katılım finansı prensiplerine uygun olmayan borç oranından ve spekülatif faaliyetlerden uzak duran şirketler katılım endeksine dahil edilmeye uygundur. Yatırımcılara faizsiz yatırım fiyatları sunan katılım endeksi, aynı zamanda sürdürülebilir ve etik yatırımı teşvik etmeyi amaçlar. Tasarruflarını değerlendirirken İslami prensiplere uygun yatırım yapmak isteyenler için katılım endeksi hisseleri doğru bir seçenektir. Günümüzde pek çok insan, birikim ve varlıklarının değerini korumak için finansal yatırım enstrümanlarından faydalanmaktadır. Tasarruflarını değerlendirirken İslami prensiplere uygun yatırım yapmak isteyenlerde bu kriterleri göz önünde bulunduran yatırım araçlarını tercih etmek istemektedirler. Katılım kriterlerine uygun hisse senetleri de işte bu araçlardan bir tanesidir. Bu yatırımcı kriterlerine uygun olarak Borsa İstanbul tarafından içerisinde bahsi geçen hisse senetlerini barındıran katılım endeksleri oluşturulmuştur. Katılım endeksine uygun hisseler belirli mali ve etik kriterler çerçevesinde seçilir. Şirketlerin faiz gelirlerinin toplam gelir içindeki oranı belirli bir seviyenin altında olmalı, yüksek borçluluk oranına sahip olmamalı ve faaliyet alanları İslami değerlere uygun olmalıdır. Borsa İstanbul ve bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılan incelemeler sonucunda belirlenen kriterlere uyan şirketler, katılım endeksine dahil edilerek belirli periyotlarda güncellenir. İslami Esaslara Göre Faaliyet Gösteren Şirketlerin Hisse Senetleri ve Bu Hisse Senetlerinin Belirlenme Yöntemleri

Faizsiz finans esaslarına göre hisse senetlerinin alım-satımı aşağıdaki oranlara/ilkelere göre yapılmaktadır. Bu esaslar uluslararası kabul görmüş AAOIFI standartlarıdır. Faaliyet Alanlarına Göre İnceleme

Faize dayalı finans, ticaret, hizmet, aracılık (Bankacılık, Sigorta, Finansal Kiralama, Faktöring ve diğer faize dayalı faaliyet alanlarını kapsar), alkollü içecek, kumar, şans oyunu, domuz eti ve benzer gıda, basın, yayın, reklam, turizm, eğlence, tütün mamulleri, silah, vadeli altın, gümüş ve döviz ticareti olan şirketlerin hisse senetlerini almak fıkhen uygun değildir. Bir şirket için ana faaliyet alanlarından bir veya birkaçı yukarıdaki maddelerden en az biriyle ilgiliyse ve şirket ana sözleşmesinde faizsiz finans ilkelerine uygun faaliyet göstereceği yönünde bir hüküm yoksa, şirketin hisse senedinin alım –satımının yapılması uygun değildir

Katılım Endeksi Hisse Senetleri Nedir ?

Katılım endeksleri, katılım finans kriterleri ile örtüşen ve Borsa İstanbul’da (BIST) yer alan hisse senetlerinin oluşturulmasını ifade eder. Katılım hisse senetlerinin yer aldığı katılım endeksleri BIST üzerinde 5 farklı şekilde takip edilir. Bunlar, BIST Katılım Tüm, BIST Katılım 100, BIST Katılım 50, BIST Katılım 30 ve BIST Sürdürülebilirlik Katılım Endeksleridir. Bu endekslerin içerisindeki hisse senetleri katılım endeksi kriterlerini karşılayan hisse senetlerdir. Katılım endeksi hisselerinin hesaplamaları, 12 Kasım 2021 tarihi itibarıyla Borsa İstanbul tarafından yapılmaya başlanmıştır. Buna bağlı olarak katılım hisselerinin ve endekslerinin detaylı ve güncel listeleri Borsa İstanbul’un sitesindeki BIST Endeksleri biçiminde yayınlanır.

Katılım Hisseleri için Uygunluk Neye Göre Belirlenmektedir ?

Endekslerde yer alacak şirketleri belirleme çalışmalarında, Türkiye Katılım Bankaları Birliği(TKBB) bünyesinde yer alan Danışma Kurulu ile işbirliği yapılmakta ve Danışma Kurulu tarafından oluşturulan ”Pay Senedi İhracı ve Alım-Satım Standart’ı” ile ”Katılım Finans ilkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketlerin Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber” esas alınmaktadır. Rehber, standart’ın uygulanmasına yönelik detayları içerecek şekilde Danışma Kurulu tarafından oluşturulmuştur. Şirketlerin Standart’a uygunluğu değerlendirilirken Standart ve Rehber dikkate alınarak oluşturulan ”Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu’nda yer alan sorulara verdikleri yanıtlar esas alınır. Yani işlem görmeye başlayan şirketlerin bilgi formunda yer alan sorulara verdikleri yanıtlar halka arz izahnamesinde yayınlanmaktadır.

Daha Sonrasında;

1) İlk aşama da, Endeks Dönemi başlangıcı itibarıyla Yıldız Pazar, Ana pazar veya Alt Pazar’da yer almayan şirket payları kapsam dışı bırakılır.

2) İkinci aşamada şirket paylarında veya intifa senetlerinde kâr veya tasfiye payı imtiyazı olarak maddi açıdan ve doğrudan diğer pay sahipleri aleyhine imtiyazları bulunan şirket payları kapsam dışı bırakılır.

3) Üçüncü aşamada şirket, esas sözleşmesinde İslam’a uygun olmayan faaliyetlerin yazılı olduğu şirket payları katılım endeksi kapsamı dışında bırakılır. Örneğin alkollü içki üretim ve ticareti, kumar ve kumar hükmünde faaliyetler, domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti gibi faaliyetler.

Katılım Endeksleri Hangi Periyotlarda Güncellenmektedir?

Katılım endeksleri için Mayıs-Eylül ve Ekim-Nisan olmak üzere 2 endeks dönemi vardır. Her 6 ayda bir endeks içerisindeki hisse senetleri değerlemeye tabi tutulmaktadır.

Katılım Endeksinin Temel Amacı Nedir?

Katılım endeksinin temel amacı yatırımcıların faiz içermeyen ve etik değerlere uygun hisselere yönelmesini sağlamaktadır. Endeks özellikle katılım finans ilkeleri kurallarına uygun yatırım yapmak isteyenler için referans niteliği taşır. Katılım endeksi kapsamında yer alan şirketler katılım finans ilkelerine uyum sağlamanın yanı sıra sosyal sorumluluk, çevreye duyarlılık ve şeffaflık gibi değerlere de önem verir. Böylece yatırımcılar finansal kazancın yanı sıra hassasiyete uygun ilkeleri de göz önünde bulundurarak yatırım yapma imkânı bulurlar.

Katılım Endeksi Neye Göre Belirlenir?

Katılım endeksi katılım finans ilkelerine uygun şekilde yatırım yapmak isteyenler için belirlenen mali kriterler doğrultusunda oluşturulur. Endekste yer alacak hisseler, katılım finans prensiplerine uygun, borç oranı yüksek olamayan ve helal kazanç ilkelerine uygun faaliyet gösteren şirketlerden seçilir. Diğer yandan şirketlerin finansal tabloları detaylı bir şekilde incelenerek, toplam varlıklar içindeki Türkiye Katılım Bankaları Birliği Danışma Kurulu tarafından yayınlanan Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standart’ın’da belirlenen kriterlere ve temel hassasiyet kurallarına uygunluk gibi kriterler göz önünde bulundurulur. Belirlenen kriterlere göre şirketlerin finansal yapılarının ve faaliyet alanlarının detaylı şekilde analiz edilmesiyle katılım endeksi oluşturulur. Katılım finans ilkelerine uygunluk açısından şirketleri belirli periyotlarla denetleyen Borsa İstanbul, endekse dahil edilecek hisseleri belirler. Endeksin oluşturulmasında şirketlerin mali durumları, faaliyet alanları ve gelir kaynakları titizlikle incelenerek faiz içermeyen hassasiyete uygun işletmeler seçilerek düzenli olarak güncellenir.

Katılım Endeksi Hissesi Nasıl Alınır?

Borsa İstanbul’da işlem gören ve katılım finans ilkelerine uygun hisseler olan katılım hisselerini almak isteyen yatırımcılar, aracı bir kurum üzerinden yatırım hesabı açarak işlem yapabilirler. Belirlenen endeksler içindeki hisseleri analiz eden yatırımcılar, kendi finansal hedeflerine uygun olanları seçebilirler. Endekste yer alan hisseler halka açık şirketlerin payları olduğu için doğrudan borsada alınıp satılabilir. Düzenli olarak piyasa koşullarına göre değer kazanabilir.

Katılım Endeksinde Bulunan Firmaların Faaliyet Alanları Nelerdir?

Katılım endeksinde yer alan firmalar, katılım finans ilkelerine uygun faaliyet gösteren sektörlerde yer alır. Bu firmalar genellikle üretim, perakende, gıda, sağlık, teknoloji, enerji ve sanayi gibi alanlarda faaliyet gösterir. TKBB Danışma Kurulu tarafından belirlenen kriterler kapsamında faaliyet göstermeyen şirketler katılım endeksine dahil edilemez. Bu sayede yatırımcılar hassasiyete uygun kazanç sağlayabilecekleri sektördeki firmalara yatırım yapma imkanı bulurlar.

Katılım Endeksine Uygun Hisseler Hangi Kriterlere Göre Seçilir?

Katılım endeksine uygun hisseler katılım finans ilkelerine göre belirli mali ve hassasiyete uygun kriterleri karşılayan şirketlerden seçilir. Şirketlerin finansal tabloları incelendiğinde faiz gelirlerinin toplam gelire oranı %5 aşmamalı katılım finansı prensiplerine uygun olmayan borçları şirketin toplam varlıklarının %33’ünü aşmamalı ve spekülatif işlemlerden uzak durulmalıdır. Öte yandan faaliyet alanlarının katılım finans ilkelerine uygun olması gerekir. Şirketlerin faaliyet gösterdiği sektörler ise ürün ve hizmetleri katılım finans prensiplerine uygun olması gerekir. Şirketlerin faaliyet gösterdiği sektörler ise ürün ve hizmetleri katılım finans prensiplerine uygun olması gerekir. Şirketlerin faaliyet gösterdiği sektörler ise ürün ve hizmetleri katılım finans prensiplerine aykırı olmamalı ve düzenli denetimlerden geçilmelidir.

Katılım Endeksine Uygun Hisseler Nasıl Takip Edilir ?

Katılım endeksine uygun hisseleri takip etmek için Borsa İstanbul’un resmi web sitesi, aracı kurumların sağladığı analiz platformları ve finans haber siteleri düzenli olarak kontrol edilebilir. Ayrıca yatırımcılar mobil uygulamalar ve borsa takip sistemleri aracılığıyla anlık fiyat değişimlerini izleyebilirler. Katılım endeksine dahil olan hisselerin belirli periyotlarla güncellenmesi nedeniyle yatırımcıların endekste yapılan güncellemeleri takip etmesi ve portföylerini buna göre güncellenmesi önemlidir. Katılım bankaları yapılan güncellemeler hakkında müşterilerine bilgi vermektedir.

Katılım Endeksine Uygun Hisselerin Yatırım Avantajları Nelerdir?

Katılım endeksine uygun hisseler faizsiz ve etik yatırım yapmak isteyen bireyler için önemli avantajlar sunar. Sürdürülebilir büyüme potansiyeline sahip sektörlerde faaliyet gösteren hisseler, uzun vadede güvenilir yatırım imkanı sunar. Ayrıca katılım hisseleri finansal ve etik kurallara göre seçildiği için yatırımcıların faiz ve spekülatif işlemlerden uzak durmasını sağlar. Aynı zamanda düzenli olarak denetlenen firmalar sayesinde şeffaflık sağlanarak yatırımcıların güvenilir şirketlere yönelmesi teşvik edilir.

Bir şirketin BIST Katılım Tüm Endeksinde hangi kriterleri sağlayıp sağlamadığı nasıl öğrenilebilir?

Endekslerde yer alacak şirketleri belirleme çalışmalarında, Türkiye Katılım Bankaları Birliği(TKBB) bünyesinde yer alan Danışma Kurulu ile işbirliği yapılmakta ve Danışma Kurulu tarafından oluşturulan ”Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standart’ı”ve Katılım Finans ilkelerine uygun faaliyet gösteren şirketlerin belirlenmesinde esas alınacak rehber”esas alınmalıdır. Şirketlerin Standart’a uygunluğu değerlendirilirken Standart ve Rehber dikkate alınarak oluşturulan ”Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu’nda yer alan sorulara verdikleri yanıtlar esas alınır. Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formlarının güncel hâllerine adresinden seçeceği şirketlere ait sayfadaki ”Katılım Finans” sekmesinden erişilebilmektedir.

Halka Arz Olacak Şirketlerin BIST Katılım Tüm Endekslerinde yer alma şartlarını sağlayıp sağlamadığını nasıl öğrenebilirim?

BIST Katılım Tüm Endeksi seçim kriterlerini sağlayan şirketlerin halka arz izahnamelerinin ”Borsa Görüşü” kısmında söz konusu bilgiye yer verilmektedir. İzahname ekleri arasından da şirketin doldurduğu”Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu’na ulaşılabilir. İzahaname ve ekleri şirketin veya halka arza aracılık eden kurumların internet sitelerinde ve KAP’da yayınlanmaktadır. Endekslerde yapılan tüm değişiklikler ”BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri, Temel kuralları ” dikkate alınarak yapılmaktadır. Özetlemek gerekirse hisse senedine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için uygunluğu alınmış ve değerlendirme yapılmış katılım endeksine uygun hisse senetlerini alabilirler. Katılım endeksine uygun hisseler için birçok alanda yapılan inceleme sonucu karar verilmektedir. Bu hisse senetlerine yatırım yapmak artık daha kolay bankaların veya aracı kurumların dijital uygulamalarından bu işlemler hızlı bir şekilde yapılmaktadır.