KÜRESEL İSLAMİ FİNANS RAPORU 2024 NOTLARI

Küresel İslami Finans Raporu 2024 Notları çalışması, Doç. Dr. Zeyneb Hafsa Orhan tarafından islamiktisadi.net okurları için hazırlanmıştır.

Her sene olduğu gibi bu sene de IFSB (İslami Finansal Hizmetler Kurulu) sene sonuna yaklaştığımız şu vakitlerde senelik küresel İslami finans görünüm raporunu yayınladı. Bu yazıda bu rapordan özet notlar paylaşacağım. Rapora şu linkten erişilebilir:[1]

Öncelikle, rapor bu seneki alt başlığını şöyle atmış: Zorlayıcı Risk Ortamında Finansal İstikrarı Korumak. Raporun verdiği bilgilere göre İslami küresel finans büyüklüğü bir sene içerisinde 4% büyümüş ki bu büyüme, biraz önce bahsi geçen risk ortamında söz konusu olmuştur diye de ayrıca vurgulanmış. Büyüme tartışmalarını bir tarafa bırakarak büyümenin mutlak anlamda iyi bir şey olduğu a priori varsayımına dayanılırsa -ki rapor böyle yapıyor- olumlu bir gelişme bu. Küresel İslami finansın eriştiği büyüklük 3.38 trilyon dolar.

Küresel İslami finans yapısı içerisinde hala en büyük payı 70.21% ile İslami bankacılık alıyor. İslami bankacılığın bir önceki rapora göre payını biraz daha artırdığını söylemek mümkün. Onu 25.16% ile sukuk (kira sertifikası) takip ediyor.

İslami finansın en yaygın olduğu bölge ünvanını hala Körfez koruyor (52.5% ile). Onu Doğu Asya ve Pasifik bölgesi 21.8% ile takip ediyor. Bu yeni bir bölgelendirme ismi. Bu bölge, içerisinde Malezya’nın da yer aldığı bölge. Rapora yeni giren bir bölge de Avrupa ve Orta Asya. Bu bölgenin oranı 8.3%.

Tablo 1: Küresel İslami Finans Dağılımı, milyar dolar

Kaynak: IFSB (2024) raporundan hareketle yazar tarafından tercüme edilip yeniden hazırlanmıştır.

İslami bankacılıkla ilgili daha önce dünya oranlarını yayınlayan rapor, son iki senedir buna yer vermiyor. Bunun yerine kendi ülkesi içerisinde ülkelerin İslami bankacılık oranlarını paylaşıyor. Bu oranlara göre İran ve Sudan 100% İslami bankacılık yaptığı iddiasında olan iki ülke. Bu iki ülkeyi yaklaşık 75% ile Suudi Arabistan takip ediyor. Altıncı sıradaki Malezya’nın İslami bankacılık ülke içi oranı 32%. Türkiye ise 8.73% ile 18. sırada yer alıyor.

Sukuka gelince, 2015’ten bu yana aralıksız artan sukuk ihraçlarının ilk defa 2023’te azalışa geçtiğini gösteriyor rapor. Buna sebep olarak ise şunlar zikrediliyor: Yüksek petrol fiyatları, faiz artışları ve jeopolitik durumlar. Toplam sukuk ihraçları açısından başı 33% ile Malezya çekerken Türkiye 7.4% ile dördüncü sırada geliyor. Türkiye’nin bir önceki senedeki üçüncülüğünü az bir farkla Endonezya’ya kaptırdığı gözüküyor. Sukuklarda en çok tercih edilen yöntem olarak ise 22.8% ile murabaha, 20.3% ile icare yani kira sukuku öne çıkıyor.

İslami fonlar içerisinde sektörel dağılımda 34.7% ile teknoloji başı çekiyor. Şer’i endekslerin konvansiyonel endekslere göre daha yüksek getirili olduğu bilgisi paylaşılıyor. Fakat fonlar açısından ülke oran dağılımı bilgisine bu raporda maalesef yer verilmemiş. Bunun yerine bir alt katman olarak 2021 verileri üzerinden dünyadaki İslami fintek sayıları paylaşılmış. Buna göre Endonezya 61 ile başı çekerken onu 45 ile İngiltere, 42 ile BAE, 38 ile Suudi Arabistan, 37 ile Malezya takip ediyor. Türkiye, grafikte yer alan ilk 11 ülke arasında değil.

İslami finans içerisinde oran olarak en ufak kısmı oluşturan sigortacılığın yine kendi içerisinde ülkelerin aldığı paya göre dağılımı şöyle: Suudi Arabistan ve İran tüm sigortacılık sistemini İslamileştirmiş gözüküyor. Onları 47% ile Brunei takip ediyor. Türkiye 9% ile 16. sırada yer alıyor.

[1] https://www.ifsb.org/wp-content/uploads/2024/09/IFSB-Stability-Report-2024-8.pdf