Islamic Foundation For Ecology and Environmental Sciences (IFEES)
Ülke: Birleşik Krallık Tür: STK Kuruluş: 1980
1980’lerden itibaren çevre meselelerine yönelik İslami bir perpsektif geliştiren kurum bu alanda uluslararası bir ün kazanmıştır. İngiltere merkezli bu kuruluş Fazlun Khalid, Muzammal Hüseyin ve Harfiyah Haleem gibi öncü isimler aracılığıyla İslami çevre etiğine dair faaliyetler düzenlemektedir. Müslüman toplumların çevre meselelerinde “koruyucu” olarak sorumluluk üstlenmesi için çalışmaktadır. Yeşil cami projeleri ve
plastikten arındırılmış iftar programlarıyla çevre bilincini geliştirmeye amaçlamaktadır. İngiltere Müslümanları olarak belediyelerle güçlü bir iş birliği yapmakta ve sosyal projeler üretmektedir. Eko-İslam perspektifini yaymayı amaçlayan kurum COP26 İklim Konferansı’nda İngiliz ve İrlandalı Müslümanlarla bir araya gelmiş ve ortak bildiri yayımlamıştır.
https://www.ifees.org.uk/
Green Muslims
Ülke: ABD Tür: STK Kuruluş: 2007
Green Muslims, Washington’da bir araya gelen küçük bir toplulukken bugün İslam temelli çevrecilik anlayışını yaygınlaştırmaya çalışan bir kuruma dönüşmüştür. Şu anda bir sivil toplum kuruluşu olarak Müslümanların 
yaşadığı küresel çevre sorunları hakkında farkındalık yaratmayı amaçlamakta ve çevresel zorluklar karşısında inanç temelli bir mücadelenin nasıl verilmesi gerektiğine dair çalışmalar gerçekleştirmektedir. Kurum, “Bizim dinimiz yeşildir” (Our deen green) sloganıyla Müslüman toplumlara çevre bilinci kazandırmayı amaçlamaktadır. Ramazan ayına özel sürdürülebilir günlük programlar hazırlanmaktadır. “Yeşil Kutsal Yazılar” adlı bir proje başlatmıştır. Bu projeyle Kur’an ve doğa ilişkisi anlamlandırılması ve İslam geleneğinden hareketle çevreye dair sorumlulukların anlaşılmasını hedeflemektedir.
Groene Moslims
Ülke: Hollanda Tür: Hareket,
Hollanda merkezli, “Yeşil Müslüman Topluluk” olma misyonunu benimseyen hareket, iklim krizini birincil mesele hâline getirmiştir. İklim krizi meselesine yönelik farkındalığı artırmak için uzmanlar eşliğinde “Yeşil Konular Buluşmaları” başlıklı söyleşiler gerçekleştirmektedir. Bununla birlikte yeşil eylemleriyle ilham aldıkları şirketleri ve insanları davet etmekte ve atölyeler düzenlemektedir. “İftarlarımız iklim krizinin neresinde?” sorusundan hareketle “Green iftar” adlı etkinlik başlatmışlardır. Ayrıca giyim sektörünün yarattığı karbon izini azaltmak için “Giyim döngüsü” projesi yürütülmektedir. Bu projede Facebook aracılığıyla ikinci el kıyafet alışverişi yapmaktadırlar. Farkındalığı artırmak istedikleri diğer alan ise bahçe ve tarım işleridir. Hareket “Jannah” (Cennet) projesiyle “Müslümanların birlikte ekebileceği, çalışabileceği ve hasat edebileceği ortak bir (şehir) bahçeye sahip olmayı” hedeflemektedir.
Wisdom in Nature
Ülke: Birleşik Krallık Tür: Kurum Kuruluş: 1990
Eski adıyla “London Islamic Network for the Environment” (Londra İslami Çevre Ağı) ve yeni adıyla “Wisdom in Nature” (Doğadaki Hikmet) adlı Kuruluş Birleşik Krallık’ta çevre meselelerini merkeze alan bir aktivist gruptur. Üç kişilik küçük bir grup olarak başlayan hareket, çevresel farkındalığa dair ihtiyacı keşfederek üç aylık toplantılarla yeşil ekonomiden Filistin’deki gıda ve ziraat olmak üzere birçok kapsayıcı meseleyi tartışmışlardır. Kurumun kurucusu Muzammal Hussain çevreye karşı yeni bir yaklaşım sunmaktadır. Wisdom in Nature üyeleri “eko-mücahitler” olarak kendilerini tanıtmaktadır. Bu ağda sadece Müslümanlar değil farklı inanç gruplarından da mensuplar bulunmaktadır. İslami prensiplere dayanarak yeni bir çevrecilik anlayışını üretmeyi amaçlamaktadır. Bu perspektifle İslami ekoloji üzerine atölyeler ve halka açık toplantılar düzenlemekte ve yayınlar üretmektedir.
https://www.wisdominnature.org/
Green Initiative by ISNA/ Islamic Society of North America (ABD)
Green Initiative by ISNA/ Islamic Society of North America (ABD)
Bu girişimi ABD merkezli kurum olan Kuzey Amerika İslam topluluğu başlatmıştır. Güncel meselelere Müslüman Amerikalı kimliğiyle çözüm üretmeye çalışan hareket, çevre krizlerinin de Müslümanların birincil sorumluluğu olduğunu savunmaktadır. Bu amaçlardan yola çıkan kurum “ISNA Yeşil Mescidi Projesi” başlatmış. Bu projeyle kadını ve çevreyi merkeze alan camiler inşa etmek istemektedir. Mescitleri çevre dostu ve sürdürülebilir hâle getirmek için çalışmalar yapmaktadır. 2.700’den fazla cami ve 300 okulun binalarındaki enerji, su ve işletme giderlerini azaltmasını hedeflemektedir. Bu projeyle kamusal alanı çevre dostu bir hâle getirmeyi ve Müslüman toplumlara bir farkındalık sunmaktadır. İnanç İklim Eylem Haftası’nda birçok İslami çevreci grupla bir araya gelmekte ve etkinlikler düzenlemektedir.
https://isna.net/isna-green-initiative/
Sheffield Islamic Network for the Environment (ShINE)
Ülke: Birleşik Krallık Tür: Hareket
Birleşik Krallık’ın Sheffield şehrinde başlayan hareket İslam geleneğinden ilham alarak günlük pratikleri çevreye ve dine göre düzenlenmesi için çalışmalar yapmaktadır. Sheffield İslam Çevre Ağı, İslami öğretilere bağlılığı ve çevreye karşı farkındalık ilkelerini benimsemektedir. Hareket bölgesel çöp toplama günleri gibi faaliyetler düzenlemektedir. Hatta hareket üyeleri kendilerini “neferler” olarak tanıtmaktadır. İslam geleneğinde temizliğin başlıca bir ilke olduğunu benimseyen hareket, bir çöpü yoldan kaldırmanın bir Müslümanın asli görevi olduğunu söylemektedir. Hareketin yeni hedefi camilerde ve toplum merkezlerinde seminerler düzenlemek ve bu etkinlikler aracılığıyla çevresel meselelere yönelik farkındalık kazandırmaktır. Diğer bir hedefi ise farklı çevre hareketleriyle bağ kurup ağ oluşturmaktır.
https://www.theecomuslim.co.uk/2011/10/shine-sheffields-muslim.html
Ecological Curriculum Muslim Hands
Ülke: Birleşik Krallık Tür: Kurum Kuruluş: 1993
1993 yılında Nottingham’da başlayan hareket Bosna Savaşı’nın getirdiği yıkımdan etkilenmiş ve Müslüman toplumların toplumsal ve uluslararası problemlerini çözmek için yola çıkmıştır. Şu anda uluslararası bir kuruluşa dönüşen Muslim Hands dünyanın birçok yerinde okullar ve sağlık klinikleri açmaktadır ve geçim programları oluşturmaktadır. 20’den fazla ülkede yoksulluk, çatışma ve doğal afetten etkilenenler için çalışmaktadır. Dünyadaki yoksulluğun temel nedenlerini araştırmakta ve önemli bir problem hâline gelmiş “temiz su erişimi” için projeler yapmaktadır. 1000’den fazla su kuyusu açmıştır ve 2,6 milyondan fazla kişiye güvenli su sağlamıştır. “Yemen’de Yaşam Suyu” projesiyle Yemen toplumu için fon oluşturmuştur. Aden ve Mağrib’de yaşayan 3 milyon kişinin suya güvenli bir şekilde erişmesini sağlamıştır.
https://muslimhands.org.uk/home
MENA Youth Network
Ülke: Tunus Tür: Kurum
MENA Youth Network 2021 yılında Milano’da düzenlenen Youth4Climate etkinliğinde bir araya gelen Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde yaşayan gençler tarafından kurulmuştur. Bölgedeki gençlerin çevre olmak üzere birçok toplumsal meseledeki yaklaşımlarını tanıtmayı ve bölge çapında projelere öncülük etmeyi ve işbirliklerini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bununla birlikte bölgede yaşayan gençlere iklim krizine dair farkındalık kazandırmak istemektedir. İklim krizine de odaklanan kurum Müslüman toplumlarda iklim adaleti arayışının nasıl olması gerektiğini sorgulamakta ve iklim savunuculuğuna yönelik çalışmalar yapmaktadır. Sürdürülebilir tarım sistemler ve eğitimi üzerine çalıştaylar ve seminerler düzenlemektedir. Dünya Gıda Forumu ile “Umudu Hasat Etmek” kampanyası düzenlemiş. Bu kampanya ile sürdürülebilir tarım konusunda farkındalık kazandırmak ve eğitimlerle gençleri bu konuda geliştirmeyi amaçlamıştır.
Eco-mosque, Cambridge, UK
Ülke: Birleşik Krallık Tür: Girişim
Sürdürülebilirliğe ve yeşil enerjiye odaklanan bu cami Avrupa’nın ilk eko-camisidir. Bu caminin inşa sürecinde hem İngiliz kültürü hem de İslam’ın ilkeleri bir arada düşünülmüştür. “Ağaç korusu içinde yer alan sakin bir vaha” olarak tasarlanmıştır. Eko-tasarım fikrinden hareketle inşa edilen Cambridge Cami’sinde mekânın kullanımı ve yönetimde enerji ve su tasarrufu önemlidir. Bina doğal olarak tüm yıl boyunca çatıdaki büyük çatı pencereleri ile aydınlatılmakta, düşük enerjili ampullerle desteklenmekte ve yenilebilir enerji üretilmesi için adımlar atılmaktadır. Tuvaletleri temizlemek ve araziyi sulamak için gri su ve yağmur suyu kullanılmaktadır. Bu caminin tasarımında yeşil ulaşım da dikkate alınmıştır. Bisikletler için geniş bir alan ayrılmış ve yayaların kolayca erişebileceği yol ve bir yeraltı otoparkı yapılmıştır.
Earth Uprising International
Ülke: Uluslararası Tür: Girişim
Earth Uprising International adil bir ekonomiye geçişi gerçekleştirmeyi hedefleyen küresel ve gençlerin öncülüğündeki bir iklim hareketidir. 40’tan fazla ülkede etkin olan hareket şu anda BM Taraflar Konferansı’na ve Dünya Ekonomik Forumu olmak üzere birçok küresel kuruluşun bulunduğu etkinliklere katılmakta ve kendi perspektiflerini tanıtmaktadır. Uluslararası hukuk ve politika alanında çalışmalar yapmaktadır. Gençlerin liderliğinde mevcut ve yeni çevre yasalarını değerlendirmeyi ve çevre davalarına yönelik bir yaklaşım geliştirmeyi amaçlamaktadır. İklim adaletinin oluşması için çevre politikalarını ve çevre hukukunun geliştirilmesini savunmaktadır. Bu amaç doğrultusunda gençleri dahil eden bir gönüllülük politikası izlemektedir. Küresel Gençlik Liderlik Konseyi ile kampanyalar düzenlemekte ve gençlere iklim krizinde liderlik, farkındalık ve eğitim sağlamaktadır.
Ummah for Earth
Ummah for Earth, iklim değişikliği ve COVID-19 salgınının getirdiği ekonomik ve sosyal krizlere karşı çeşitli kişilerle ve kurumlarla ittifak edip iş birliği yapmak için başlatılmış bir girişimdir. Globel One, Greepeace MENA, Greenpeace Southeast Asia, IFEES/EcoIslam, Islamic Relief gibi kuruluşlar Ummah for Earth ittifak ağının içindeki kuruluşlardan bazılarıdır. Ummah for Earth, İslam’ın insanı yeryüzünün halifesi olarak gördüğü anlayışıyla tatillerden hac ibadetine, teknolojiden günlük hayata dair birçok alanda sürdürülebilir ve yeşil programlar geliştirmek için çabalamaktadır.
***
Kaynak: PLATFORM