2008 ve 2009 yıllarında kurulan Indiegogo ve Kickstarter platformları ile popülaritesi artmaya başlayan kitlesel fonlamanın daha sonraki yıllarda kullanımı hızla artmaya devam etmiştir. Platformlar, kitlesel fonlamanın yapısı gereği İslami usullere uygunluğunun görülmesiyle faizsiz ve helal girişim yapmak isteyen İslami girişimciler arasında da hızla kullanılmaya başlanmıştır. Ethis’in lisanslı ilk İslami kitlesel fonlama şirketi olmasının ardından bu alanda platformların kurulumu artmıştır. İslami kitlesel fonlama platformlarının her geçen yıl sayıca arttığı gözlenmektedir. Sadece İslami yönetimle yönetilen ülkelerde değil Amerika, İngiltere gibi pek çok ülkede de artmakta ve aktif faaliyet göstermektedirler.
Dünya Bankası (2013), bir rapor yayınlayarak 2013 yılında dünyada en güncel kitlesel fonlama verilerine bu raporda yer vermiştir. Bu rapora göre 2025 yılında dünya genelinde kitlesel fonlamanın 96 milyar dolara ulaşması beklenmektedir (The World Bank, 2013). Fakat günümüzde 2025 yılına gelinmeden bu sayıya çoktan ulaşıldığı ve hatta geçildiği tahmin edilmektedir.
Şekil 1’de Dünya Bankası’nın 2013’te yayınladığı raporda dünyada bulunan kitlesel fonlama platformları ve ülkeleri görülmektedir.
Şekil 1’e bakıldığında herhangi bir Müslüman ülke yer almamaktadır. Dünya Bankası’nın en güncel olan 2013’teki raporunu Şekil 2’ye bakarak kıyasladığımızda Dünya Bankası bugün tekrar bir rapor yayınlasa şu anlık durum gösteriyor ki Endonezya 25, İngiltere 9, Suudi Arabistan 8 ve Malezya 6 platformla bu listede yer alabilir. Bu durumda Müslüman ülkelerde 2013 yılından sonra kitlesel fonlama faaliyetlerinin arttığı gözlenmektedir. İslami yöntemlere uygunluğu olan ve kullanılabilen kitlesel fonlama yöntemi Müslüman toplumlar arasında yayılmaya yakın zamanda başlamış olup dünyaya kıyasla daha yavaş bir gelişim göstermektedir. Müslümanların kitlesel fonlama platformlarına yönelip bu alanda çalışmaları hızlandırmasıyla gelecekte Müslüman ülkelerin adı kitlesel fonlamayla birlikte daha da çok anılacağı tahmin edilmektedir.
Şekil 2’de şeriat uyumlu kitlesel fonlama şirketlerinin ve P2P kitlesel fonlama şirketlerinin bulunduğu ülkelere yer verilmiştir.
Müslüman nüfusun fazla olduğu ve İslami yönetim biçimiyle yönetilen ülkelerde şeriat uyumlu kitlesel fonlama platformlarına son yıllarda sıklıkla rastlanmakta ve son birkaç yıldır da Amerika’da, Avrupa kıtasının ülkelerinde de görülmeye başlanmıştır. Şekil 2’de görüldüğü üzere Türkiye bu grafikte yer almamaktadır. Ülkemizde kitlesel fonlamanın gelişimi diğer ülkelere nazaran geç kalınmış bir şekilde daha geriden gelmektedir, fakat önümüzdeki senelerde İslami kitlesel fonlama platformlarının ülkemiz nüfusunun çoğunluğu Müslüman olması nedeniyle gelişimi kaçınılmazdır. İslami kitle fonlaması platformlarının son zamanlardaki artış hızına bakarak önümüzdeki yıllarda dünyada daha çok artacağını ve faaliyet alanlarının genişleyeceği öngörülmektedir.
IFN’in yayınladığı en güncel verilere göre dünya üzerinde şu anda 38 adet İslami kitlesel fonlama platformu bulunmakta ve ayrı bir başlıkta yer verilen 28 adet eşler arası kitlesel fonlama platformu bulunmaktadır. Bunlardan 25’i Endonezya, 9’u İngiltere, 8’i Suudi Arabistan, 6’ sı Malezya, 5’ i Amerika, 3’ ü BAE ve İran olmak üzere 56 adet platform ve Kanada, Fransa, Güney Afrika, Singapur, Pakistan, Bangladeş, ve İspanya’da 1’er İslami KFP bulunmaktadır (IFN, 2021).
Şeriat uyumlu olarak faaliyet gösteren kitlesel fonlama platformlarından Malezya’da Ethis, Singapur’da KapitalBoost, İngiltere’de Yielders, Amerika’da da Launch Good gibi pek çok kitlesel fonlama platformu şu anda aktif çalışmalarıyla adlarından söz ettirmektedir.
Kamola Bayram & Zeynep Sümeyye Karaçam
***