Gün geçtikçe karmaşıklaşan finansal konulara karşı bireylerin edindikleri tavır ve tutumlar ile yaptıkları tercihler araştırılması gereken önemli araştırma alanları haline gelmiştir. Bireyler tüketim, tasarruf, yatırım, servet gibi birçok konuda finansal karar vermektedir ve bireylerin refah düzeylerini koruyabilmek için mali konularda artan bir mesuliyetleri bulunmaktadır. İnsanlar hayatları boyunca karşı karşıya kaldıkları durumlarla ilgili beklenti ve kaygıları bulunduğundan kendilerine has bir tutum ve davranış kalıbı oluştururlar. Ancak bireylerin genel bağlamda ferah bir yaşam sürmek, elindeki mevcut varlıkları arttırmak ve kendinden sonra gelecek olanların da ferah bir yaşam sürmesini sağlamak için kendi finansal durumlarını iyi bir şekilde yönetmeleri gerekmektedir (Onur ve Nazik, 2014).

Genel olarak “finansal tutum, bireylerin finansal yönetim uygulamalarını analiz ettikleri sıradaki pozitif ya da negatif yönelimi olarak da değerlendirilebilir” (Parrotta ve Johnson, 1998, akt. Çinko vd., 2017: 27). Finansal davranış ise bu tutumların dışa yansıması olarak tanımlanabilir. Finansal davranışları anlamak için finansal tutumu ölçmek gerekecektir. Kişinin tüketim tercihleri, bütçesini nasıl değerlendirdiği, tasarruf eğilimi, yatırım kararları, sigorta yaklaşımı gibi mali durumlar ve bunları yönetmek, finansal davranış kapsamında değerlendirilir. “İnsanların finansal konulara karşı verdiği tepki finansal tutum, finansal konularda gerçekleştirdiği hareketler ise finansal davranış olarak da tanımlanabileceğinden” (Alkaya ve Yağlı, 2015) finansal davranışların özünün finansal tutum olduğu ve esas incelenmesi gereken olgunun finansal tutum olduğu değerlendirilmektedir.

İnsanlar finansal konularda destek alma imkanları olsa da temelde kendi finansal tutum ve davranışlarından sorumlu olmalıdır. Günümüzde finansal okuryazarlık kavramı oldukça önem kazanmış ve bu hususta birçok araştırma yapılmaktadır. Finansal okuryazarlık düzeyinin artması, kişilere finansal refah düzeyini de arttırıcı bir bilgi ve beceri kazandıracaktır. Ancak insanlara her türlü bilginin sunulması, finansal becerilerin kazandırılması bireylerin tutum ve davranışlarını şekillendirmede tek başına yeterli olabilir mi? Objektif kriterler ile finansal tutum ve davranışların her insan için aynı düzeyde tanımlanması sınırlı rasyonel (Simon, 1955) hatta irrasyonel davranan insanlar için pek de mümkün görünmemektedir. Finansal davranış, insanların basit düzeydeki finansal bilgilerinin yanı sıra psikolojik etmenler tarafından da şekillendirilmektedir (Sam vd., 2012, akt. Alkaya ve Yağlı, 2015). Bireylerin finansal kararlarını, tutum ve davranışlarını etkileyen unsurların bilinmesi, finansal piyasalarda ortaya çıkabilecek olumsuz durumları önleyebilmek adına önemlidir. Bireylerin yalnızca kendini ilgilendirdiğini düşündüğü tüketim tercihi, kredi kartı borcu ya da tasarruf kararları orta ve uzun vade de toplumun tamamını etkileyecektir. Örneğin bireyin tasarruflarını yatırıma çevirmesi toplum için de olumlu bir etki yaratacakken bireyin finansal yönetimini başarıyla gerçekleştirememesi nedeniyle fatura, vergi gibi ödemelerini yapamaz hale gelmesi toplum içinde olumsuz bir etki yaratacaktır. İnsanların finansal davranışları finansal tutumlarına bağlı olduğundan, finansal tutumlara etki eden ekonomik ve ekonomik olmayan faktörlerin analiz edilmesi oldukça önemlidir. İnsanların olumlu finansal tutum ve davranışlarının geliştirilmesinde, tutumlarını şekillendirecek unsurların tespiti ve kişilerin finansal farkındalığının arttırılması toplumun yaşam düzeyinin daha da iyi hale gelmesini sağlayacaktır (Onur ve Nazik, 2014).

Kaynak: SOBIAD