Dünya Bankası’nın açıklamalarına göre, küresel ekonomi 2020 yılında yaşanan %3,4’lük daralmanın ardından yeniden büyümeye başlamış olsa da COVID-19’un ekonomiler üzerindeki etkisi devam etmektedir. “Küresel ekonomik beklentiler” raporunun 2022 Ocak güncellemesine göre, Dünya Bankası 2021 yılında küresel ekonomi için büyüme tahminini %5,5’e çıkarmıştır. Türkiye için büyüme tahmini ise bölgesel Ekim raporunda %8,5 iken, 2022 Ocak “Küresel ekonomik beklentiler” raporuna göre %9,5 olarak güncellenmiştir. Bunun yanında 2022 Ocak raporunda ABD ekonomisi için 2021 yılı büyüme tahmini %5,6, Çin için büyüme tahmini ise %8 olarak belirtilmiştir. Genel olarak ekonomilerde toparlanma sinyalleri olsa da, kişi başına düşen gelirlerin 2022 yılı ilk yarısından önce eski seviyelere dönemeyeceği yönünde görüş bildirmiştir. (Dünya Bankası, Küresel ekonomik beklentiler, 2022) (World Bank, Competition and Firm Recovery Post-COVID-19 Europe and Central Asia Economic Update, 2021)
2020 yılı itibarıyla Çin 2,29 trilyon ABD Doları tutarında e-ticaret satışı ile e-ticaret pazarının en güçlü oyuncusu olarak ön plana çıkmaktadır. Çin’i 794,50 milyar ABD Doları tutarında satış miktarı ile Amerika Birleşik Devletleri takip etmektedir. Pazarda diğer güçlü oyuncular dolar bazında sırayla İngiltere (180,39 milyar), Japonya (141,26 milyar), Güney Kore (110,60 milyar) ve Almanya’dır (96,86 milyar). (Emarketer, Top 10 countries ranked by retail e-commerce sales 2020-21,2020)
Mart 2020’de pandemi ilan edilmesiyle (World Health Organization, WHO directorgeneral’s opening remarks at the media briefing on COVID-19 – 11 March 2020, 2020) başlayan süreç, ardından ülkelerin karantina uygulamalarına başlaması ve çeşitli önlemler ile devam etmiştir. Bu sırada tüketici alışkanlıklarında yaşanan değişimler, dünyada internet üzerinden alışveriş eğilimini ivmelendirmiştir (UNCTAD, COVID-19 and E-commerce: Findings from a survey of online consumers in 9 countries, 2020). COVID-19, tüketici eğilimleri ile birlikte sektörü yeniden şekillenmeye itmiştir. Bu durum e-ticaret hacimlerini de önemli ölçüde artırmıştır. Dünyada son 5 yılda katlanarak büyüyen e-ticaret hacmi, COVID-19 ile birlikte beklentilerin üzerine çıkmış ve rekor düzeylere ulaşmıştır.
Salgının sebep olduğu, bir bakıma zorunlu denilebilecek bu dönüşüm aslında e-ticarette değişmesi uzun yılları alacak çeşitli engelleri ve tüketici tarafındaki ”ön yargıları” kısa sürede değiştirerek e-ticaretin pozitif etkilerini de ortaya koymuştur.
Grafik 26 – 2020 yılı ülkelere göre e-perakende hacmi (milyar ABD Doları) – Emarketer, Top 10 countries ranked by retail e-commerce sales 2020-21, 2020
Dünyada son 5 yılda istikrarlı şekilde büyüyen e-ticaret hacmi, COVID-19 ile katlanarak rekor düzeylere ulaşmıştır.
D-19, ülkeleri ve ekonomileri büyük ölçüde hazırlıksız yakalayarak ekonomik faaliyetlerde keskin bir yavaşlamaya neden olmuştur. Pandemi sırasında genel ekonomik aktivitelerde önemli bir azalma olsa da kriz, özellikle hareket kısıtlamalarının yaşanması ve bu sebeple tüketicilerin sosyal etkileşimli kanallara yönelmesi ile üreticiyi ve iş yerlerini de çevrimiçi kanallarda faaliyet göstermeye yöneltmiştir ve doğal olarak e-ticaret pazar payında büyüme görülmüştür.
Küresel e-ticaret harcamalarına kategoriler bazında bakıldığında ise en büyük payı 665,6 milyar ABD Doları ile moda ve güzellik almıştır, önceki yıllarda her zaman başı çeken sektör olan seyahat ve konaklama %51’lik bir azalış ile 593,6 milyar ABD Doları seviyesinde kalmıştır. COVID-19 sebebiyle değişen tüketici alışkanlıkları gıda ve kişisel bakım, elektronik, oyuncak ve hobi, dijital müzik ve video oyun gibi birçok kategoride pozitif yansıma göstermiştir. (We Are Social, Digital 2021: The latest insights into the ‘state of digital’, 2021)
COVID-19 etkisiyle birlikte e-ticaret hacmi, 2020 yılı için tahminlenen değerlerin üzerinde gerçekleşmiş olup, 2020 yılı e-ticaret hacmi 4,21 trilyon ABD Doları seviyelerine ulaşmıştır. 2021 yılı için ise 4,92 trilyon ABD doları, 2022 için 5,54 trilyon ABD Doları olarak tahminlenmektedir. (Emarketer, Worldwide ecommerce continues double-digit growth following pandemic push to online, 2021) Bu sıra dışı dönemde bireyler, ihtiyaç duydukları ürün gruplarını internet üzerinden araştırmayı ve almayı daha fazla tercih etmiş, bunun neticesinde 2020 yılında dünya genelinde her 5 internet kullanıcısından 4’ü e-ticaret yapmıştır.
Yapılan araştırmada 16-64 yaş arası internet kullanıcıları içerisinde son bir ayda bir ürün ya da hizmeti sağlamak için online araştırma yapanların oranı %82 olurken, yine aynı yaş grubu değerlendirildiğinde kullanıcıların %77’si online kanallar üzerinden alışveriş yaptığını belirtmiştir. (We Are Social, Digital 2021: The latest insights into the ‘state of digital’, 2021)
Seyahat ve konaklama kategorisinde 2020 yılı düşüş ile kapanmış olsa da, 2021 yılı itibarıyla aşılama oranındaki artış 2021 ve sonrası için beklentileri pozitife çevirmiştir. Fakat raporun yazıldığı dönemde ortaya çıkan çeşitli varyantların etkisi tam olarak bilinmediğinden toparlanmanın hangi seviyede olacağına ilişkin öngörüler net değildir.
Kaynak: TUSIAD