Kathleen Miller Perkins, Liderlik ve Amaç – Sürdürülebilir Bir Kültür Nasıl Oluşturulur?, çev. Kadir Purde, Albaraka Yayınları, Yönetim Dizisi 13, 1. Baskı Eylül 2021, 244 sayfa.

Bir Yolculuk: Sürdürebilirlik

Kurumsallaşma olgusu gün geçtikçe etki ve alanını arttırmaktadır. Bu yapının oluşum süreci içinde birçok yönden etkileşim halindeyiz. Birey ve toplum olarak kimliğimizin bilinçli bir istikrar ve güven kazanması için doğru ve fayda sağlanması için “anlamlandırma” çabasında olmamız, elzemdir. Sürdürülebilir şirket ile sürdürülebilir kültür, bu duruma bir örnektir.

Değişime öncülük etme, sürdürülebilir bir kurumsal kültür oluşturma, sınırların ötesinde iş birliği yapabilme, yöneticilikte gelişme gibi alanlarda çalışan Kathleen Miller Perkins; sosyal psikolog, danışman, öğretmen ve yazardır. Şirketlerin toplum tabanına inebilmesi, liderlik vasfının kabiliyetine bağlıdır. Hedeflere doğru yöntem ile gidilmesi, liderlik kabiliyetiyle doğru orantılıdır. Şirketlerin topluma etki yapması, vizyon ve devamlılıkla alakalıdır. Vizyon ve devamlılık kültürel bir zemin getirmektedir. Bu zemini kavramak için Kathleen Miller Perkins; “Sürdürülebilir Bir Kültür Nasıl Oluşturulur?” sorusuna cevap aramaktadır. Sürdürülebilir şirket, liderlik, kimlik, değişim ve dönüşüm konularıyla “Liderlik ve Amaç” kitabını dokuz bölümle üç kısımda anlatmaktadır.

Ortak hedef ve amaçla bir araya gelen insanların, toplumsal kimlik ve hareket ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır. Toplumsal kimlik ve hareketlerin bu olgusal sürecine kurumsallaşma, denilmektedir. Birçok konu ve alanda kurumsallaşma, mevcuttur. Tüm bunların bir parçası da şirketlerdir. Uzun süreli hedef ve amaçların olabilmesi, kimlik ve hareketlerin karakteristik yapısı önemlidir. 35 yılı aşkın şirket rehberliği yapan danışman ve yazar Kathleen Miller Perkins, “sürdürülebilir şirket” ile “sürdürülebilir kültür” iki kavramın temelleri, doğası ve değişimi anlaşılır bir zemin hazırlamaya çalışmaktadır. Bu anlamda sürdürülebilecek bir şirketin kültürel potansiyeli ortaya çıkarılmaktadır.

Sürdürülebilir şirketin çevresel, sosyal ve finansal sorumlulukları üç kıstasla üç temel yapı taşı araştırılarak kitabın birinci kısmı tamamlanmaktadır. Bu üç temel yapı taşı: liderlik/yöneticilik, kimlik ve güvendir. Perkins, sürdürülebilir bir şirketin profilinin temel özelliklerini şöyle ele alır:

• Liderlik / Yöneticilik: Amaca dair ilham veren bir vizyona sahip. Sürdürülebilirliğe uygun ticari bir çevre. Vizyona şahsi bağlılık. Uzun vadeli bakış açısı. Riskleri tolere etmek. Uyumlu bir karar alıcılık.
• Kimlik: Kârın ötesinde bir amaç. Topluma katkı sağlamak. Değerleri ve ahlâkı vurgulamak. Zarar vermemek. Daha çok iyilik yapmak.
• Güven: Kurum içi güveni tesis etmek. Kurum dışı ilişkilerde güvenilirliği vurgulamak.
• Kurum İçi Kültür: Yerleşik yükümlülükler. Kurum dışı kimselerden öğrenmeye açık olmak. İş ile amaç birliği sağlamak. Çalışanlara kıymet verip onları ödüllendirmek. Şirket için sürdürebilirliğin önemini vurgulamak. Yüksek bir bağlılık.
• Kurum Dışı İlişkiler: İtibarı önemsemek. Açık mesajlar vermek. İş birliğine önem vermek. Tedarik zincirinde sürdürebilirliği teşvik etmek.
• Değişim Kabiliyeti: Değişim performansının istikrarlı bir şekilde kayıt altına alınması. Sürekli öğrenme. Esneklik. Statükoya meydan okuma. Yeniliği(inovasyon) kurumuna entegre etmek.
• Zihin Yapıları: Dışarıdan içeriye doğru bir düşünme süreci. Tavırların, eğilimlerin ve ön yargıların farkında olmak. Yeniliğe açık olmak.

Bu temel yapı maddeleri, sürdürülebilir bir şirketin yapı, işlev ve hedef özelliklerinin etki sahasını karakterize yönünü vurgulamaktadır.

Şirketlerin amaç, değer ve vizyon yapılarını istikrarlı hale getiren önemli bir özellikte “liderlik / yöneticilik”dir. Şirketin doğal oluşumu devam ve istikrarı yöneten ile yönetilenlerin uyum halinde amaç, değer ve vizyon yapı taşlarını uyum ile sürdürmektir. Perkins, sürdürülebilir şirketlerde liderlik / yöneticilik karakter ve değerlerin önemi ile özelliklerini, kitabın ikinci bölümünde ele almaktadır. Liderlik / yöneticilik vasfının sınır ve alanı, karakter ve kişiliğinin ahlâkî dokusuna bağlı olduğuna vurgulanır. Perkins, liderlik / yöneticiliğin belli etki kaynaklarını şöyle ele alır: Meşruluğu konum yetkisi olması. Zorlayıcılığı ceza verme yetkisi olması. Ödüllendirme yetkisi olması. Uzmanlığı bilgi ve yeteneğinin yetkinliği olması. Saygınlığı ilişkilerin ve hayranlığın yetkisi olması.

Her şirketin amaç, değer ve vizyonu olduğu gibi bunları kapsayan ve kendisine hâs münhasır “karakter / kimlik”leri vardır. Kimlik; tanımlama, konum ve etki sahibi gibi birçok özelliğin göstergesidir. Perkins, önceki bölümde lider / yöneticilerin karakterini anlatmıştı. Bu bölümde ise şirket kimliği / karakteri; ne olduğu, önemi, çeşitleri ve örnekleriyle anlatmaktadır.

Sürdürülebilir şirketin amaç, değer ve vizyon temel yapı taşlarının işleyişi; beraberlik, uyum, saygı gibi değerlere sahip olunmalıdır. Birinci kısmın son bölümünde Perkins, bu değerlerden “güven ve dürüstlük” bahsetmektedir. Bu iki değerin kurum içi işleyiş ve iletişim bağlamında kalite ve sorunları çözme  gibi fonksiyonlara sahiptir. Güven; kurum içinde huzur ve bağlılığı, iş birliği ve yeniliğin temelidir. Kurumsal güven, sürdürülebilir şirketlerin temel değer ve yapısıdır.

Amaçtan bağlılığa, kurum dışı ilişkiler ve değişme kapasitesini geliştirmek üç bölümle “Sürdürebilir Kültürlerin Doğası” ikinci kısım ele alınmaktadır. Zihin modelleri ve sürdürülebilir şirketlerde değişim ve dönüştürücü döngü bölümleriyle “Derin Değişim” kitabın üçüncü kısmı anlatılarak konular tamamlanır. Dönüştürücü döngü ile sırayla yöneticilerin kimliği belirlenmesi, sadakatin kanıtlanması, değişim kapasitesinin zenginleştirilmesi, bağlılık stratejisi inşa etmek ve ortak bir vizyon yaratmak ile “Sürdürülebilir Bir Şirket Olma” tamamlanır.

Kurumsallaşmanın gün geçtikçe arttığı bu dönemlerde şirketlerin oluşum ve gelişim süreçleri hızla sürmektedir. Şirketlerin kimlik yapıları toplumla etkileşim ve sürdürebilirlikleri yönünde önemlidir. Bu yönüyle şirketler işletmelerine sürdürebilirliği entegre etme yolculuğunda temel yapı taşları danışman yazar Kathleen Miller Perkins, “Liderlik ve Amaç” kitabında etraflıca anlatmaktadır.

Yunus Özdemir