Anasayfa KitapKitap-Değerlendirme Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji

Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji

by

Sabri Orman, Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji, Albaraka Yayıncılık, 1. Baskı, Eylül 2019.

Medeniyet Analizi veya Kadîm Bir Teşekkül

Merhum Sabri Orman, “Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji” kitabında İslâm Medeniyeti dönemlerini ve etkilerini ele alıyor. Bu ele aldığı konuları iki temel bilimle bir dayanak hazırlıyor. Bunlar: tarih ve iktisattır. İslâmî iktisat metodolojisini tarih ile iktisat arasındaki ilişkiyi irdeleyerek bir tebliğ tasarımı oluşturuluyor. Bu tebliğ İslâm Medeniyetinin yeniden teşekkülü veya yenilenme sürecinin bir alt kümesi olarak ele alınıyor. 

Orman, İslâm Medeniyetinin yeniden teşekkülü ile ilk teşekkül döneminin dinamiklerinde oluşan değerleri bulmaya çalışır. Başka bir deyişle ilk dönem teşekkülü, yeniden teşekkülün rehber pozisyonunu alır. İslâm Medeniyetinin ilk ve yeniden teşekkül dönemleri uzun süreli makro hatta mega süreçlerini bir aydınlatma durumu ortaya çıkartma iddiasındadır. 

Orman, bu kitabında İslâm Medeniyetinin ilk teşekkül sürecinden günümüzdeki mütekabili olan yeniden teşekkül sürecine ve onun bir alt parçası olan İslâm İktisat çalışmalarına bir rehberlik çıkartmaya çalışır. Başka bir deyişle İslâm Medeniyetinin ilk teşekkül döneminin oldukça ayrıntılı bir tasvir ve tahlilini yaparak ve onun bazı karakteristik özelliklerinden hareketle bir medeniyet modeli veya metodolojisi çıkarmaya çalışır. Bunun bir üst basamağında ise bu metametodolojinin, anılan dönemin günümüzdeki mütekabili olan İslâm Medeniyetinin yeniden teşekkül dönemi için çok gösterici bir tarafı olup olmadığını değerlendirilmeye çalışılır. Böyle bir niyetle hazırlanan bu kitapta konunun okur tarafından anlaşılır olması çok önemlidir. Bu anlaşılırlık oluşması için belli kriterlerin yerine getirilmesi gerekiyor. Orman, bu noktada çok önemli bir yaklaşım oluşturmuştur. Bahsettiğimiz bu iki dönem ve onların tekabül ettiği süreçler, en geniş anlamı makro, hatta mega süreçlerdir ve her birinin altında çok sayıda alt süreçler yer almaktadır. Bu alt süreçlerin her biri önce tevarüs ve inşa süreçleri şeklinde bir tasnife, onların da her biri tekrar nazari ve amelî veya teorik ve pratik süreçler diye daha alt dereceli bir tasnife tabi tutar. Orman, nazarî ve amelî süreç veya boyutların yol açtığı genişliği ve bu yolla açıla bilecek müphemliği azaltmak için belli konularda örneklendirerek somutlaştırır. 

Orman, İslâm Medeniyetinin teşekkül sürecinin üç temel unsur olduğu söyler: 

  1. Müslüman kuşaklar: İslâm medenî hareketinin bir öznesi ve ilgili dönemin müslüman kuşakları.
  2. Dönemin realiteleri: Müslüman kuşağın nesnesi ve ilgili dönemin realiteleri.
  3. İslâmî normlar: Özneyle nesne ilişkilerinde referans olarak kullanılan ilkeler.

Ormana göre İslâm Medeniyetinin hareket noktası Kur’an-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in rehberliğinin sağladığı bir normlar sistemi teşkil eder. Müslümanlar taşıyıcısı oldukları bu normların ışığı altında hayatın hâllerinin önlerine koyduğu realiteleri anlamaya, anlamlandırmaya, yorumlamaya, açıklamaya, düzenlemeye ve geliştirmeye çalıştılar. Bu yoğun norm ve realite etkileşimi neticesinde de “İslâm Medeniyeti” adını alan yeni bir medeniyet doğdu. 

Orman, Medeniyet inşası veya kurum ve bilgi üretimi konusunda konuya iki kısımla açıklar: olgusal, kurumsal, maddî, amelî veya indik nitelikte olanlar, diğeri ise fikrî, entelektüel, manevî, nazarî veya epistemolojik nitelikte olanlar. 

Sabri Orman, bu çalışmasında bir medeniyet yönetimi tecrübesi olarak İslâm Medeniyetinin ilk teşekkül sürecinden, aralarında anlamlı benzerlikler bulunan çağdaş mütekabili yenileme veya yeniden teşekkül sürecine bir rehberlik çıkıp çıkmayacağını görmeye çalıştı. Bu maksatla İslâm Medeniyetinin teşekkül sürecinin bir genel analizi yapıldı. Bu analiz neticesinde teşekkül sürecinin üç ana unsuru belirlendi. Bir İslâmî normlar seti veya sistemi ile bunların rehberlik ve hakemlik ettikleri iç içe geçmiş ve eş anlı olarak işleyen medeniyet tevarüs etme ve medeniyet inşa etme süreçleridir.

Yunus Özdemir

Sabri Orman, Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji, Albaraka Yayıncılık, 1. Baskı, Eylül 2019.

Benzer Yazılar

Görüşlerinizi Paylaşabilirsiniz

    Mail Bültenimize Abone Olun