İslam ekonomisi alanında çalışmalarıyla bilinen iktisatçı Prof. Dr. Sabri Orman 72 yaşında hayatını kaybetti. Orman’ın cenazesi bugün Fatih Camii’nde ikindi namazına müteakip kılınacak cenaze namazının ardından Karaca Ahmet Kabristanlığında toprağa verilecek.

Sabri Orman Kimdir?

1948’de Adıyaman, Kâhta’da doğan Sabri Orman, ilk öğrenimini memleketinde, orta ve lise öğrenimini de Diyarbakır’da bitirir. Lisans eğitimini ise İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü (1972) ve İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi’nde (1976) tamamlar. 1980’de aynı fakülteye asistan olarak girer. 1980–1982 yılları arasında Sosyal ve Siyaset Kürsüsünde Asistan ve Asistan Dr. olarak çalışır.

Orman’ın tezi, Gazali’nin iktisadi konulardaki düşüncelerini ele alan ilk çalışma olması açısından önemlidir. Tezinde, Gazali’nin iktisat ile ilgileniş amacını ve tarzını inceler. Bu tezin, 40 yıl emek vereceği çalışma alanı için temel belirleyici olduğu söylenebilir.

1982’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde yardımcı doçent olarak çalışmaya başlar ve 1986’da doçent olur. Aynı yıl “Gazali: Hakikat Araştırması, Felsefe Eleştirisi, Etkisi” eserini telif eder.

İyi derecede İngilizce, Arapça, Farsça ve Osmanlıca bilen Orman, alanında önemli eserlerden olan K.R. Popper’in “Tarihçiliğin Sefaleti” eserini 1985’te İngilizce’den, Abdülaziz Duri’nin “İslam İktisat Tarihi’ne Giriş” eserini de 1991’de Arapça’dan Türkçe ’ye kazandırır.

1989–1990 ders yılında London School of Economics’te (LSE) misafir araştırmacı olur. 1993’te Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde profesör olur. 1983-2002 arasında Türkiye ve Türkiye dışında birçok üniversitede lisans ve lisansüstü düzeyde dersler verir.

İslam dünyasındaki iktisadi düşüncenin gelişimini kronolojik, tematik ve bibliyografik olarak ortaya koymaya çalışan Orman, metodolojik ve kavramsal olarak tarih felsefesine de katkıda bulunur. Bu alanlara ilişkin çalışmalarını “İktisat, Tarih ve Toplum” kitabında toplar (2001).

2002-2006 yılları arasında ise Malezya’daki Uluslararası İslam Düşüncesi ve Medeniyeti Enstitüsü’nde (ISTAC) İktisat Profesörü olarak görev yapan Orman, 2003 yılında Marmara Üniversitesi’ndeki görevinden emekliye ayrılır.

2006’da Malezya’dan Türkiye’ye dönerek, İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde çalışmaya başlar. Burada, Rektör Yardımcısı (2007-2009), Yönetim Kurulu ve Senato Üyesi (2007-2011) ve Rektör (2009-2011) olarak çeşitli görevlerde bulunur; lisans ve lisansüstü düzeyde dersler verir.

2009’da Bekir Karlığa ve Mustafa Kaçar editörlüğünde yayınlanan “Doğumunun 400. Yılında Kâtip Çelebi” adlı kitaba, İslami iktisadın tarihiyle ilişkili olan “Kâtip Çelebi’de Sosyo-Ekonomik Düşünce” adlı çalışmasıyla katkıda bulunur.

Orman, 1986’da yayınladığı “Gazali: Hakikat Araştırması, Felsefe Eleştirisi, Etkisi” eserini 2013’te “Gazali: Biyografisi, Hakikat Araştırması, Felsefe Eleştirisi, Etkisi” adıyla yeniden yayınlar. Bu baskısında, ele aldığı konuları 1986 baskısından daha derin bir şekilde irdeler.

Sabri Orman’ın çalışmalarının ana eksenini oluşturan alanlardan biri de İslami İktisat konusudur. Bu konuda İslami İktisat teorisi, metodolojisi ve tarihi gelişimiyle ilgili çalışmaları, yeni öneriler getirirken, pratikle ilgili eleştirel bakışı öne çıkarır.

İslami İktisat’ın İslami normlar ile iktisadi realiteler arasındaki ilişkiye dayandığını belirtir. İki taraf arasındaki ilişkinin kuruluş biçimlerine değinerek, geliştirilen yaklaşımları ve yapılan çalışmaları eleştirel bir gözle değerlendirir. Yeni yöntem ve kavramlar önerir.

Tarihle yüzleşmenin kaçınılmazlığına işaret eder ve bunun âdâb-ı muâşeret dahilinde yapılması gerektiğini vurgular. Tarihi çok yönlü bir sosyal girdi olarak görür ve tarihi girdilerin optimum kullanılmasıyla tarih ekonomisinden söz edilebileceğini belirtir.

Orman, İslami İktisat ve yukarıda ana hatlarıyla değinilen tarih tasavvuruyla yoğunlaştığı modernleşme meselesi hakkındaki çalışması olan “İslami İktisat, Değerler ve Modernleşme Üzerine” eserini 2014’te telif eder.

Eserinde modernleşme hakkında toplumsal (Türkiye örneği), yerel (Adıyaman örneği) ve bireysel (Sabahattin Zaim örneği) tepkiler yanında, uluslararası karşılaştırma (Türkiye ve Malezya örnekleri) perspektifinden özgün değerlendirmelerde bulunur.

Gazali üzerine çalışmalarına devam eden Orman, 2018’de doktora tezinde tartışamadığı meseleleri “Gazali, Adalet ve Sosyal Adalet” adlı eserinde ele alır.

2019’da “Medeniyet Analizi, Metametodoloji ve Metodoloji” eserini yayınlar. Eserinde İslam medeniyetinin teşekkülü ve onun bir parçası olan İslami İktisat çalışmalarına rehberlik çıkarılıp çıkarılamayacağını ve eğer çıkarılabilecekse bunun yöntemi ve sınırlılıklarını tartışır.

Kaynak: Haber 7