Covid-19 krizi dünya çapında büyük bir ekonomik yavaşlamaya neden oldu. Bizlerin yavaşlamayı sadece kısa vadeli bir teşvik sağlamakla kalmayıp aynı zamanda dünya çapında adil bir şekilde dağıtılan uzun vadeli büyümeyi de destekleyen sürdürülebilir bir şekilde azaltmamız gerekiyor. Ayrıca, Sürdürülebilir Kalkınma hedeflerinin finansmanının karşı karşıya olduğu büyük zorluklar vardır. Bu öneri, bu zorlukların her ikisi için de bir çözüm formüle etmeyi amaçlamaktadır.
Özel Çekme Hakları (SDR) nedir?
Özel çekme Hakları (SDR), Uluslararası Para Fonu tarafından 1969 yılında üye ülkelerin resmi rezervlerini tamamlamak için oluşturulan uluslararası bir rezerv varlığıdır. SDR’nin değeri beş para biriminden ABD Doları, Euro, Çin Yuanı, Japon Yeni ve İngiliz Sterlin’inden oluşur. SDR, IMF ve diğer bazı uluslararası kuruluşların hesap birimi olarak hizmet vermektedir. SDR ne bir para birimi ne de IMF ile ilgili bir iddiadır. Aksine, IMF üyelerinin serbestçe kullanılabilir para birimleri üzerinde potansiyel bir iddiadır. SDR’ler bu para birimleri için değiştirilebilir. SDR, diğerlerinin yanı sıra Nobel ödüllü Joseph Stiglitz tarafından küresel bir para birimi olarak önerilmiştir.
Küresel finansal kriz ve COVID-19 krizi
Küresel finansal kriz sırasında G20 ülkeleri, Nisan 2009’da IMF’nin IMF üyesi ülkelerin fondaki paylarına göre rezervlerine eklenecek 283 milyar dolarlık SDR eşdeğeri ihraç ettiğini onayladı. Bununla birlikte, likidite sağlamada ve üye ülkelerin resmi rezervlerini tamamlamada rol oynayabilir. Mevcut Covid-19 krizinde, IMF Genel Müdürü Kristalina Georgieva, 23 Mart 2020’de yaptığı açıklamada şunları söyledi:
’Bazı düşük ve orta gelirli ülkeler IMF’den küresel finansal kriz sırasında yaptığımız gibi bir SDR tahsisi yapmasını istedi ve bu seçeneği üyeliğimizle araştırıyoruz.’Aynı öneri diğer yetkililer ve ekonomistler tarafından da ileri sürüldü.
Kalkınma Para Birimi
Muhtemelen daha iyi bir öneri olan, SDR’yi bir geliştirme para birimi olarak almaktır. Yani, SDR üye ülkelerin sürdürülebilir kalkınmasını desteklemek için çok taraflı kalkınma bankalarının sermayesine katılabilir. Bu şekilde, para birimi, ülkenin uzun vadeli gelişimini artırma eğiliminde olan bütçe finansmanından ziyade doğrudan sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden hedefler için kullanılır. Dahası, bu yaklaşım IMF’deki payları nispeten küçük olduğu için gelişmekte olan ülkelere daha faydalı olacaktır. Bu nedenle, kalkınma bankalarının sermayesine katılan SDR’den elde edilen faydaları sınırlı olacaktır.
Bu, SDR’nin yalnızca IMF üyesi ülkelerin merkez bankaları tarafından kullanılabileceği yönündeki hakim kuralın dışına çıkmasıdır. Bununla birlikte, bu değişim sürdürülebilir kalkınma için sürdürülebilir bir finansman kaynağına sahip olma ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma kamu yararınadır ve sadece IMF ve çok taraflı kalkınma bankaları gibi kurumlar bunu küresel ekonomiye sunabilir.
Kalkınmayı desteklemek için SDR’nin kullanılması önerisinin, SDR’yi küresel bir para birimi veya “helikopter parası” olarak kullanma önerilerinden farklı olduğu unutulmamalıdır. SDR’nin sürdürülebilir kalkınmayı hedeflemek için yeni rolünün kısıtlanmasının özellikle dünya ekonomisine katma değer olacağını düşünüyoruz.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi : Akıllı Kripto Para Birimi
SDR blockchain tabanlı kripto varlık teknolojisi kullanılarak geliştirilebilir. Bu yeni bir fikir değil. Eski IMF Genel Müdürü Christine Lagarde, SDR’NİN “IMFCoin”olarak adlandırılan dijital bir versiyonunu başlatmak için adımlar attı. Muhtemelen yeni olan, kripto-SDR’Yİ çok taraflı kalkınma bankaları aracılığıyla geliştirme hedeflerine bağlamaktır. IMF kripto-SDR yayınlarsa, para birimi kolayca izlenebilir ve böylece etkisi kolayca değerlendirilebilir. Blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler, kripto-SDR fonlarının kullanımının şeffaflığına ve doğrulanabilirliğine izin verir. Bu durum ise kalkınma finansmanının uygun yönetimi büyük ölçüde artırır.
SDR, modern teknolojileri kullanarak sürdürülebilir kalkınma için para birimi haline gelebilir. G20 ülkeleri, sürdürülebilir kalkınma hedeflerini finanse etmek için akıllı kripto-SDR’nin etkin kullanımını genişleterek kalkınma finansmanının geleceğini değiştirme gücüne sahiptir.
Kaynak: IRTI