Anasayfa Rapor İİT Üyesi Ülkelerinde Takaful Sektörünün İyileştirilmesi

İİT Üyesi Ülkelerinde Takaful Sektörünün İyileştirilmesi

by

Modern sigorta, 19.yüzyıldan beri, birçok Müslüman ülkenin sömürgeciliğe maruz kaldığı ve bu nedenle Batılı sömürgeciler tarafından cehalet, bilgisizlik, baskı, bastırma ve bölünmeye maruz kalan Müslüman bilim adamlarının ve ekonomistlerin dikkatini çekmişti. İlk İslam toplumlarında, toplumun her üyesi başına gelebilecek herhangi bir talihsizliğe karşı akrabaları, komşuları ve İslam devleti tarafından  güvenceye alınmıştır. Bu nedenle Abdullah Al-Qalqeeli (1961), Shawkat Al-Ulayyan (1981), Süleyman Al-Thenayan (1993) ve diğerleri gibi çağdaş Müslüman alimlerin bazıları Takaful sigorta şirketlerinin var olmasına gerek olmadığını düşünüyor.

Bununla birlikte, yaşamın karmaşıklığı ve organize sigortaya duyulan ihtiyaç göz önüne alındığında, modern Müslüman akademisyenler, halk arasındaki dayanışma ve işbirliğinin sadece tanınmakla kalmayıp aynı zamanda organize sigorta da dahil olmak üzere mümkün olan her biçimde teşvik edilmesi konusunda hemfikirdir (Chachi, 2017).

Bununla birlikte, Takaful’a olan talep, İslami finans talebiyle birlikte artmaktadır. Gerçekten de, İslami finansın hızlı gelişimi, Tekaful veya İslami sigortaya ihtiyaç duymayı gerektirdi. Takaful, Şeriat ilkelerine uygun olarak çalışır ve aynı zamanda geleneksel muadili ile karşılaştırılabilir birçok faydalar ve hizmetler sunar. Bu nedenle, Tekafül İslami finans kurumları ve kişiler için varolan riskleri kapsayan bir sigorta sistemine artan talebe yanıt olarak gelişmiştir. Bu nedenle, çalışma özellikle Takaful endüstrisine odaklanmaktadır.

Bu çalışmanın temel amacı,

(i) Tekafül’ün teorik ve hukuki doğası üzerine bir analiz sağlamaktır; geleneksel ve İslami sigortanın karşılaştırılmasına ilişkin çeşitli düşünce ekollerinin yorumlanması

(ii) Tekaful’un mevcut boyutu ve eğilimleri, yapıları, tarzları ve araçları hakkında ayrıntılı analiz sunma

(iii) Tekaful işinin operasyonel yönleri, Tekaful yapılarının türlerinin yanı sıra Tekafül sektörünün karşılaştığı yapısal, düzenleyici ve teknik zorluklar hakkında kapsamlı ve ayrıntılı bir analiz sunma

(iv) Tekaful pazarında seçilen ülkeler için ülke analizleri

(v) Tekaful’un analizine dayalı olarak çalışma aynı zamanda İslam Ülkelerinde Tekafül Sektörünün İyileştirilmesine de odaklanmaktadır

Tekafül sektörünün gelişimini analiz etmek için örnek olarak dört ülke seçilmiştir.

Seçilen üç İİT ülkesi:

1) % 100 Tekaful tabanlı ekonomi olarak Suudi Arabistan

2) İkili bankacılık ve Tekaful sistemlerine sahip Malezya

3) Gelişmekte olan İslami finans sektörü ile Türkiye.

Çalışma aynı zamanda İİT üyesi olmayan bir ülke olan  İngiltere’yi de içeriyor – İslami finans kurumların otuz yılı aşkın süredir olduğu bir ekonomi

İslami Finans Geliştirme Raporu’na (Thomson Reuters, 2018) göre, dünya çapında 1.389 tam teşekküllü İslami finans kurumu ve penceresi bulunmaktadır. Son yedi yılda, İslami finans endüstrisi yıllık ortalama % 6 büyüme oranı kaydetti. İran, Suudi Arabistan ve Malezya’nın küresel İslami finans endüstrisine en önemli pazar katkısı sunan ülkeler olmaya devam ettiği bildirildi. Sonuç olarak, sektörün hızlı büyümesi ile Tekafül piyasası, İslami finans sektörünün diğer segmentlerine kıyasla Takaful katkılarının hacmi hala düşük olmasına rağmen yüksek bir ivme kazanmıştır.

Bu bağlamda, çalışmada dört ülkenin – üç İİT üyesi ülke (Malezya, Suudi Arabistan ve Türkiye) ve bir İİT üyesi olmayan ülke (İngiltere) – performansını ve potansiyelini, mevcut durumu anlamak için sektör gelişimlerinin ekonomik ve yasal yönleri göz önünde bulundurarak analiz edilmiştir.  Bu ülkelerin Tekaful sektörlerinin kısa bir açıklaması aşağıda özetlenmiştir:

Malezya

Malezya, Güneydoğu Asya’daki Takaful endüstrisinin lideridir. Sürdürülebilir İslami finans için, özellikle ürün geliştirme, kurumsal kuruluş ve düşünce liderliği için gerekli olan destekleyici altyapıları sağlam bir şekilde kurmuştur. Hükümet desteği, özellikle İslami finansın gelişmesi için uygun altyapının oluşturulması Malezya’daki İslami finans pazarının büyümesini yönlendiren önemli bir faktör olmuştur. Malezya’nın düzenleyici yaklaşımı Takaful’un entegrasyonunu kolaylaştırmak ve yasama organındaki uygun değişikliklerle büyümesini teşvik etmek için düzenleyici ortamının düzeltilmesine odaklanmaktır. Malezya’daki Takaful endüstrisinin olumlu büyümesi, ‘Bank Negara Malaysia’ (BNM) adı verilen Malezya Merkez Bankası tarafından yaratılan esnek, düzenleyici altyapı ve elverişli ortam gibi çeşitli sürücüler tarafından desteklenmektedir.Y ıllar içinde tanıtılan önemli reformlar, Takaful pazarında önemli bir büyümeye yol açmıştır.

Suudi Arabistan

Suudi Arabistan, küresel Takaful katkılarının %38’i ile dünyanın en büyük Takaful pazarıdır, bunu İran (%34), Malezya (%7) ve BAE (%6) izlemektedir (IFSB, 2018). Bununla birlikte, ekonomik yavaşlamanın bir sonucu olarak, düşük petrol fiyatları nedeniyle Suudi Arabistan’daki Takaful sektörünün büyümesi yavaşladı. Suudi Arabistan’ın Takaful endüstrisi, 2005 yılında yayınlanan kooperatif sigorta şirketleri Yasası tarafından uygulanan kooperatif modeline dayanmaktadır.

Suudi Arabistan sigorta endüstrisinin ve yasal çerçevesinin, geçen yüzyılın üçüncü on yılına kadar uzanan nispeten uzun bir tarihe sahiptir.

Türkiye

Modern İslami bankacılık ve finans Türkiye’de nispeten yeni bir fenomen olmasına rağmen, Dünya İslami Bankacılık Rekabet Gücü Raporu, hükümetin güçlü desteği nedeniyle Türkiye’nin İslami finans endüstrisinin küresel büyümesine katkıda bulunmak için sağlam potansiyellere sahip olduğunu vurguladı. Son zamanlarda, yeni oyuncuların ortaya çıkmasıyla Türkiye’de Takaful sektörünün büyümesi ve gelişmesinde önemli bir başarı olmuştur. Takaful’un pazar payı, yeni şirketlerin piyasaya sürülmesinden sonra hızla arttı. 2018 yılı itibarıyla katılım sigortası’nın (Takaful) toplam piyasa büyüklüğü 2.23 milyar TL iken, dört yıl önce sadece 383 milyon TL civarındaydı. Bununla birlikte, Takaful sektörünün toplam sigorta piyasasına kıyasla büyüklüğü çok küçüktür ancak 2014’ten 2018’e kadar olan dönemde %1.5’ten %4.3’e önemli ölçüde artmıştır.

Öte yandan, General Takaful’un hacminin 2014 yılında 380 milyon TL olduğu ve 2018 yılında 2 milyar TL’nin üzerinde olduğu görülmektedir. Buna ek olarak, 2018’de 2014’e göre 6-7 kat artış ve 2018’de %70.1’lik belirgin bir büyüme oldu. Büyümenin ana itici gücü, yeni oyuncuların pazara girmesidir.

Malezya ve Suudi Arabistan’da olduğu gibi genel olarak Türkiye Tekafül pazarını analiz ettikten sonra ülkedeki endüstrinin daha fazla büyümesini ve gelişmesini destekleyebilecek bazı dersler çıkarılabilir. Örneğin uyum ve yönetişime vurgu, pazarı genişletmek için uzun vadeli stratejilerle hükümetin güçlü desteği, yeni oyuncuları Tekafül endüstrisine yatırım yapmaya çekmek ve yasal çerçevenin iyileştirilmesi.

İngiltere 

Birleşik Krallık’taki sigorta pazarı, Avrupa’nın en büyüğü ve dünyanın dördüncü en büyük parazarı olarak kabul edilmektedir. Yurtiçi sigorta pazarında kaydedilen kazançların yanı sıra, İngiltere’nin sigorta pazarının benzersiz bir özelliği diğer ülkelere sigorta hizmetleri ihracatçısı olarak oynadığı küresel roldür.

Tekaful ile ilgili olarak bu inanç temelli sigorta modelini teşvik etmek için hükümet tarafından proaktif adımlar atılmamıştır. İngiltere’deki İslami finansal hizmetler endüstrisinin diğer kısımlarında olduğu gibi Tekaful sektörü de sigortacılar  için mevcut yasal ve düzenleyici çerçeve altında düzenlenmektedir.

Takaful endüstrisinin daha da gelişmesi ve dünya çapında, özellikle İİT üyesi ülkelerde güçlü bir iş haline gelmesi için temel konular ve politika önerileri şunlardır:

Takaful için İslami finansın gelişimini ve tanıtımını engelleyen yapısal, düzenleyici, teknik, akademik ve diğer temel zorlukların ele alınması.

Yerel, bölgesel ve küresel düzeyde sorunları ve zorlukları ele almak ve Şeriatla uyumlu gerekli çözümler sunmak.

Sürekli ortaya çıkan sorunlara pratik çözümler sunmak ve İİT üyesi ülkelerde Takaful için İslami finansmanı iyileştirmek/güçlendirmek için bu çalışmaya dayanan çözümleri ve politikaları tavsiye etmek.

Takaful sigortasının iyi uygulamalarını standartlaştırmak ve bunların hepsi olmasa da İİT üyesi ülkelerin çoğunda uygulanmaya hazır hale getirmek.

Kaynakça

  • Al-Thenayyan, S. (1993) Al-Ta’meen wa Ahkamuh (Insurance and its Rulings), Dar Al-Awasim, Beirut, Lebanon.
  • Al-Ulayyan, S. (1981) Al-Ta’meen fi al-Shari’ah waL Qannon (Insurance in Islamic and Conventional Laws), Dar al Rashid lilnashr, Riyad, Saudi Arabia.

  • Al-Qalqeeli, A. (1961), Aqd al-Ta’min (The Contract of Insurance), Ibn Taymiyyah Festival, Damascus, Syria.
  • Chachi, A. (2017). Basic Principles of Islamic Economics-part 8: Islamic Insurance, IRTI Knowledge Review, Vol. Vol.6, No.2, IRTI-IsDB.
  • IFSB (2018). Islamic Financial Services Industry Stability Report 2017. Islamic Financial Services Board, Kuala Lumpur: Malaysia.

Kaynak: COMCEC

Raporun tamamını okumak için tıklayınız. 

Benzer Yazılar

Görüşlerinizi Paylaşabilirsiniz

    Mail Bültenimize Abone Olun