Giriş

İklim değişikliği tüm dünya için sistemsel risk oluşturmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler şiddetli hava durumunun artan sıklığı ve yoğunluğu nedeniyle iklim değişikliğinin etkilerine giderek daha fazla maruz kalmaktadır. Nitekim, 2030 yılına kadar iklim değişikliğinin 132 milyon insanı sefalete itme potansiyeli mevcut gözükmektedir. Bu durum ülkelerin kapsayıcı büyümeye tekrar geri dönmesini zorlaştırmaktadır (Dünya Bankası, 2020).

İklimle İlgili Olayların Ekonomik Anlamda Kaybı

İklimle ilgili felaketlerin sıklığı ve şiddeti günden güne artmaktadır. Şekil 1’de, 2020’deki doğal afetlerin küresel maliyeti gösterilmektedir. Genel iktisadi etki, 82 milyar ABD doları sigortalı olmak üzere toplamda 210 milyar ABD doları olmuştur. Sigortalı zarar miktarı, 41 milyar ABD doları olan 30 yıllık ortalamanın oldukça üzerindeydi. Sigortasız ve sigortalı zararlar arasındaki fark büyümeye devam ederken, kabul edilemez bir şekilde büyümeye devam etmekte olan dünya çapındaki eksik sigorta açığı da 2020’de 162 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.

Şekil 1: 2020 Yılında Dünya Çapında Meydana Gelen Hasarlar

Küresel İklim Riski Endeksi’nin 2020 yılı verilerine göre, son yirmi yılda iklim değişikliğinden ve buna bağlı olarak tayfun, kuraklık, fırtına ve sel gibi tekrarlanan şiddetli hava olaylarından etkilenen dünyanın ilk on ülkesinden ikisi başta Bangladeş ve Pakistan olmak üzere İKB üye ülkeler olmuştur (Tablo 1). İKB üye ülkeleri arasında en çok etkilenenler 2020 yılında Mozambik, Malavi ve Afganistan ülkeleri olurken, bunlardan Mozambik, meydana gelen ölümcül tropikal Idai Kasırgası nedeniyle 2,6’lık İklim Risk Endeksi (CRI) ile en çok etkilenen ülke konumundadır. Öte yandan Brunei, hava koşullarına bağlı felaketlerden çoğunlukla etkilenmeyen ve ölüm veya ağır hasar bildirilmeyen ülkeler grubundadır. İklim değişikliğiyle ilgili afetler, İKB üye ülkeleri üzerinde ciddi bir ekonomik etkiye sahip olabilir ve bu ülkelerin potansiyel olarak dünyanın birçok bölgesinden daha fazla zarara maruz kalmaları muhtemeldir.

İklime Bağlı Riskler ve Sigorta/Tekafül Sektörü

İklim değişikliği, finans ve sigorta düzenleyicileri için giderek daha alakalı hale gelmekte ve buna bağlı olarak finansal otoriteler de iklim değişikliği konusunda giderek daha fazla endişe duymaktadır. Birçok ülke, iklim değişikliğinin ulusal finansal sistemlerine yönelik risklerini azaltmak için yasal ve düzenleyici önlemler almaktadır. Sonuç olarak, gelecekte iklimle ilgili düzenlemelerin ve mevzuatın artması beklenmektedir. İklim değişikliğine bağlı afetler, finansal sektör kayıpları ve makroekonomik sonuçlar açısından birtakım finansal riskler oluşturmaktadır (Şekil 2)[1]. İklimle ilgili olan mali kayıpların, sorumlulukların ve düzenleyici değişikliklerin, sigorta firmalarının ticari faaliyetleri ve bunların yüklenimlerini etkilemesi beklenmektedir.

Sigorta sektörü, verimli risk transfer çözümlerinin ve iklim değişikliğine uyum için gerekli yeşil varlıklara ve sürdürülebilir altyapılara yapılan yatırımların yayılmasını engelleyen çeşitli engellerle karşı karşıyadır. Bu noktada, risk bilgilerine kısıtlı erişim, satın alınabilirlik, yüksek prim maliyetleri ve müşteri bilgisi eksikliği gibi birçok ciddi zorluğun üstesinden gelmek kritik öneme sahiptir. Ayrıca, sigorta firmalarının daha yeşil varlıklara olan yatırımı, iyi tanımlanmış varlık sınıflarının eksikliği, ilgili pazarlarda kapasite tahsisi ve parçalı iklim mevzuatı dahil olmak üzere mevcut yapısal ve düzenleyici kısıtlamalar tarafından engellenmektedir.

İklim değişikliği, mülkiyet, sorumluluk, sağlık ve hayat sigortası dahil olmak üzere çeşitli iş kollarında sigorta sektörünü etkilemektedir. Genel olarak sigorta, iklim değişikliğine uyumun iki alanında kritik bir araç olarak görülebilir. İlk olarak çok sayıda sigorta teminatına sahip ülkeler felaketlerden kurtulmada yardımcı olmak için halka ve altyapı alanında gerekli fon akışını kolaylaştırarak daha hızlı toparlanmaktadır. İkinci olarak, sigorta, iklim değişikliği riskleri hakkında daha geniş bir bilgiye sahiptir ve toplumların iklimle ilgili felaketler karşısında koruma ve dayanıklılıklarını artırmalarını sağlayan politikaları desteklemektedir. Bu, aynı zamanda sigorta endüstrisinin nüfusların ve işletmelerin ihtiyaçlarını karşılayan ürünler sağlaması için bir fırsattır.

2020’de toplam küresel sigorta primleri reel olarak bir önceki yıla göre sadece %1,3 daralsa da yine aynı yıl içinde 6,3 trilyon ABD dolarına ulaşmıştır. Gelişmiş ekonomilerdeki ticari hat oranlarının sertleşmesi nedeniyle hayat dışı sektör %1,5 oranında genişlemiştir. Çin hariç gelişmekte olan ekonomilerde sigorta primleri güçlü olmayan ekonomik faaliyetler sonucunda %2 oranında azalmıştır. 2020’de %5,7 oranında gerileyen gelişmiş pazarların öncülüğünde yaşam endüstrisi %4,4’ü oranında önemli ölçüde etkilenmiştir. Bu gibi durumlar büyük oranda COVID-19 ekonomik kapanmalarıyla ilişkili işgücü piyasası şoku ve hayat tasarrufunda düşüşe sebep olduğu için hane gelirinde önemli düşüşlere de sebep olmuştur.

İKB üye ülkelerinden olan Endonezya, küresel toplam primlerin %0,33’üne eşdeğer olan 20,5 milyar ABD doları ile en büyük paya katkıda bulunmaya devam etti ve onu (toplam küresel prim pazarının %0,29’u) olan 18,4 milyar ABD doları ile Malezya takip etti (Şekil 3). İran ve BAE, dünya pazar paylarına sırasıyla %0,25 ve %0,19 oranında katkıda sağlarken, öte yandan Fildişi Sahili 0,67 milyar ABD doları, Bahreyn 0,79 milyar ABD doları, Ürdün 0,83 milyar ABD doları ve Tunus da 0,9 milyar ABD doları ile dünya pazarının topluca %0,01’inden daha azına katkıda bulunmuştur.

Genel olarak, %7’den fazla genişleyen Fas ve Katar hariç, İKB üye ülkelerinin çoğu 2020’de bir daralma yaşamıştır. Bir önceki yıla göre daha yavaş bir hızda da olsa Türkiye %5,8, Malezya ise %6,8’lik güçlü bir büyüme kaydetmiştir. Öte yandan Lübnan piyasası %47,3, Nijerya piyasası ise %14,8 oranında daralma yaşamıştır. Ortalama olarak, İKB üye ülkelerinin nüfuz oranı toplam GSYH’nin %1,8’ini oluşturmaktadır.

Tekafül endüstrisinin, küresel sigorta primlerinin de %1’inden azını temsil ederek 2020 yılında dünya çapındaki katkısının 35,5 milyar ABD doları olduğu ve tahmin edilmektedir. İran, dünyanın en büyük tekafül pazarı olmaya devam ederken, bu sırayı Suudi Arabistan ve Malezya takip etmektedir. Genel Tekafül, sırasıyla 29,9 milyar ABD doları (%84,3) ve 5,6 milyar ABD doları (%15,7) olan toplam Tekafül katkı payıyla Tekafül ailesine hükmetmeye devam etmektedir.

Sonuç

İklim değişikliği, toplumlar ve işletmeler için potansiyel bir kayıp kaynağı olan felaket risklerini şiddetlendirebilir. Bu risk ortamında sigorta sektörü, iklim değişikliğinin toplum ve toplumun geçim kaynakları üzerinde yarattığı riskleri belirlemek ve belirsizliğin finansal sonuçlarını en aza indiren yenilikçi risk transferi çözümleri tasarlamak için benzersiz bir konuma sahiptir.Bunların yanında, sigorta sektörü finansal dayanıklılığın geliştirilmesine de katkıda bulunabilir. Nitekim G7 İklim Riski Sigorta Girişimi (G7 CRII), sigorta endüstrisinin iklim riski yönetimi, iklim riski sigortası ve risk finansmanında oynayabileceği rolü kabul etmektedir.

İklim değişikliği, doğal afetlerin etkilerini gidermeye yardımcı olmak için sigorta sektörünün önünde bir engel oluştururken aynı zamanda toplum içinde de risk teşkil etmektedir. Sigorta şirketlerinin bilançolarına yönelik iklim değişikliği risklerinin ana kategorilerinin fiziksel riskler, geçiş riskleri ve yükümlülük riskleri olduğu konusunda bir fikir birliği mevcuttur. İklim değişikliğinin finansal etkilerini değerlendirmek için sigorta endüstrisini pratik ve analitik araçlarla donatmak, (mükerrer) sigorta şirketlerinin finansal risklerle ilişkili olarak proaktif bir şekilde yönetilmesine, etkinin daha iyi değerlendirilmesine ve yönetim yoluyla dayanıklılığın artırılması için daha geniş bir toplum oluşturmaya yardımcı olabilir.

islamiktisadi.net için çeviri: Ayşenur Topal

Kaynak: IsDBI